برای بسیاری از مردم ایران، نام بنیاد کرامت رضوی از ایام اربعین و دهه آخر صفر گرفته تا عید مبعث و نیمه ‎شعبان و از میرجاوه گرفته تا مهران، عبارت نام‌آشنایی است که با مفهوم خدمت عجین شده است. بنیاد کرامت رضوی را می‌توان به‌عنوان سازمان اجتماعی آستان قدس دانست که در ساختار جدید خود، مأموریت‌های ویژه‌ای را به مراکز شش‌گانه تحت مدیریتش در نظر گرفته است. از این رو «مرکز بانوان و امور خانواده»، «مرکز جامع مشاوره»، «مؤسسه تربیت بدنی»، «مؤسسه موقوفه خدمات زائر»، «معاونت خدمات اجتماعی» و «مرکز خادمیاری و کانون‌های خدمت رضوی»، راهبردهای مشخصی را در خدمت به مردم در دستور کار قرار داده‌اند. برای اینکه از نزدیک به این پیکره باشکوه نگاه کنیم و اطلاعات دقیق‌تری از آن بشنویم، پای صحبت‌های محمدحسین استادآقا مدیرعامل این بنیاد نشستیم تا برایمان از راهبردها، مأموریت‌ها، اقدامات و خدمات بنیاد کرامت رضوی بیشتر بگوید.

به نظرم بیش از هر چیز می‌توان بنیاد کرامت رضوی را نمونه یک نهاد جهادی دانست. اینجا علاوه بر شش مرکزی که شبانه روز به ارائه خدمت و اجرای طرح‌های مختلف مشغولند، در ستاد فوریت‌‎ها و حوادث هم بنا به دستور تولیت آستان مکلف شده تا با حضور میدانی، کمک‌کار دستگاه‌‎ها و نهادهای متولی مدیریت بحران باشد. علاوه بر این، ستاد اربعین به‌طور ویژه در اربعین فعال شده و مجموعه‌ای از خدمات و برنامه‌ها را دنبال می‌کند.

معاونت خدمات اجتماعی از پرکارترین مراکز تحت امر بنیاد کرامت رضوی است. در اینجا تلاش می‌شود تا برنامه‌هایی در حوزه‌های اشتغال، توانمندسازی، درمان و سلامت، کمک آموزش‌های تحصیلی، زیارت اولی‌ها و زیارت محرومان، بسته‌های معیشتی و همچنین اطعام زائران و مجاوران اجرا شود. کارنامه عملکرد این معاونت در سال 1401 درخشان است و شاید مهم‌ترین آن‌ها، برنامه «مهر درخشان» بود که زائران محروم و زائراولی‌ها را به‌صورت رایگان، در قالب یک اردوی سه روزه میزبانی کرد؛ درحالی‌که هزینه ایاب و ذهاب آن‌ها بر عهده دبیرخانه‌های استانی و مسئولیت سه روز اقامت و اطعام آن‌ها نیز به عهده معاونت خدمات اجتماعی بنیاد بود. در قالب همین طرح است که از ابتدای سال جاری تاکنون قریب به 100 هزار نفر به زیارت امام هشتم نائل آمدند و در خلال آن، علاوه بر اینکه فرهنگ زیارتِ ارزان در بین اقشار و آحاد جامعه بسط و توسعه پیدا کرد، تلاش‌ها نیز بر این بود تا با کمک خیّران، ظرفیت زیارت برای 100 هزار نفر دیگر هم فراهم شود.

یکی دیگر از برنامه‌های مهم بنیاد در سال گذشته، موضوع توانمندسازی و اشتغال آفرینی بود که بر مبنای آن، به دستور تولیت محترم به احسان‎پذیران و مددجویان خدماتی ارائه شد تا امکانات زندگی و درآمدهای آنان پایدار شود آستان قدس رضوی تاکنون بالغ بر 2 هزار و 620 میلیارد تومان ابلاغیه و توافقنامه امضا و پیگیری آن‌ها را تا شهریور 1402 به دبیرخانه‌های خادمیاری محول کرده تا خیّران نهایی این طرح‌ها را به نیازمند و مستحق آن برسانند.

اجرای طرح بزرگ «نذر شفا» یکی دیگر از برنامه‌های مهم خادمیاران رضوی بود که در قالب آن 44 گروه تخصصی، خدمات درمانی و دارویی به ارزش تقریبی 80 میلیارد تومان به نیازمندان سراسر کشور ارائه کردند.

در گام اول تلاش ما بر این بود که در قالب یک طرح تحول راهبردی، دبیرخانه‌های خادمیاری و کانون‌های خدمت رضوی که تا پیش از این به‌عنوان نمایندگی‌های آستان قدس شناخته می‌شدند، تحت عنوان «دبیرخانه» تغییر پیدا کنند تا به‌جای سازوکار اداری، تفکر خادم، خدمت و مخدوم بر آن‌ها حاکم باشد. به برکت همین تحول ساختاری بود که سهم مردم در کانون‌های خادمیاری رشد خوبی پیدا کرد؛ به گونه‌ای که علیرغم پیش‌بینی مشارکت مردمی به میزان 270 میلیارد تومان در سال جاری، فقط تا دی‌ماه 1401 بیش از 400 میلیارد تومان مشارکت مردمی جذب و برای پروژه‌های مختلف هزینه شده و تخمین زده می‌شود که تا پایان سال این رقم از 500 میلیارد تومان فراتر برود.

به نظرم بهترین راهکار این است که شما عملکرد یک حوزه را براساس کارنامه آن بسنجید. در این‌باره، می‌توان به طرح‌های مختلف و متنوعی در حوزه زنان و خانواده اشاره کرد که مرکز امور بانوان و خانواده بنیاد کرامت رضوی، پرچمدار اجرای آن‌ها بوده است. مثلاً یکی دیگر از سرفصل‌های عملیاتی بنیاد کرامت رضوی مربوط به طرح «نذر امام» بوده که بر مبنای آن، زنان زندانی جرائم غیر عمد و مالی هدف جمع‌آوری مشارکت‌های مردمی و کمک آستان قدس رضوی قرار گرفته‌اند تا بار دیگر فرزندانشان را در آغوش بگیرند. در این طرح، گروه اول شامل 137 زندانی بانو بودند که همگی تا پایان خردادماه آزاد شدند و جشن آزادی آن‌ها هم با حضور تولیت آستان قدس رضوی برگزار شد. در ادامه، این طرح به پدران زندانی جرائم مالی و غیر عمد هم تعمیم پیدا کرد تا مردان و زنان متأهل، هدف اجرای این طرح باشند. در طرح «نذر امام» تا اوایل بهمن 1401 حدود 455 نفر آزاد شدند که امیدواریم تا پایان سال زندانیان آزاد شده از 600 نفر فراتر بروند.

علاوه بر این، برنامه «زندگی به سبک رضوی» هم یکی از سرفصل‌های آموزشی مهمی است که تاکنون بیش از 68 هزار زوج را در مدت سه سال نخست زندگی مشترکشان تحت پوشش قرار داده و برنامه‌ریزی‌های ویژه بر این است که این طرح بتواند زمینه‌ساز کاهش نرخ طلاق در زوج‌های جوان باشد و فرهنگ فرزندآوری و افزایش جمعیت را نیز ترویج دهد.

همچنین برنامه «شکوه مادری» یکی دیگر از برنامه‌هایی است که اجرای آن در دستور کار قرار گرفته و در سومین سال خود، حدود 6 هزار مادر زیر 40 سال دارای سه فرزند را تحت پوشش قرار داده و از آنان حمایت می‌کند. این 6 هزار مادر تا پیش از امسال در این طرح حضور داشته‌اند و امسال هم با ثبت نام 40 هزار مادر دیگر، اجرای طرح رنگ و بوی ویژه‌ای به خود گرفت. البته در دهه فجر 1401 و با حضور قائم مقام تولیت، 27نفر از این مادران که دارای ویژگی‎هایی فراتر از رده سنی و تعداد فرزند بودند، مورد تکریم و تجلیل قرار گرفتند؛ ویژگی‎هایی نظیر حافظ کل قرآن بودن، استادی دانشگاه، پزشک متخصص و سایر خصوصیاتی که از این بانوان، نمونه یک مادر موفق را می‌ساخت و البته چنین برنامه‌هایی استمرار خواهد داشت.

به موازات همه این راهبردها، برنامه امسال مرکز بانوان و امور خانواده و بنیاد کرامت رضوی متمرکز بر ترویج کارآفرینی خانواده‌محور در جامعه هم بود که با عنوان «مادران ارزش‌آفرین» اجرا شد و با محوریت حمایت از مشاغل خانوادگی زنان سرپرست خانوار، بازارچه‌های فروش و کارگاه‌های توانمندسازی متنوع و متعددی برگزار شد تا کمکی به چرخه تجاری محصولات این بانوان باشد. آخرین برنامه از این‌‎دست هم از 19 تا 26 بهمن برگزار شد و مورد استقبال چشمگیر زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی قرار گرفت.

در مرکز جامع مشاوره با وجود چهار کلینیک تخصصی در مشهد و ارائه خدمات متنوع به زائران و مجاوران، تلاش شده تا محدود به مشهد نمانیم. بر همین اساس، برنامه گسترده‌ای در سراسر کشور اجرا شده و ضمن تشکیل کلینیک‌های همیار در 31 استان کشور و خدمت‌رسانی آن به محرومان و نیازمندان، به‌زودی در قالب یک برنامه تحولی، کلینیک مجازی ارائه مشاوره و روانشناسی تشکیل خواهد شد.

علاوه بر این، در مؤسسه تربیت بدنی آستان قدس رضوی نیز تاکنون برنامه‌های متنوعی اجرا شده که از جمله می‌توان به تکمیل و افتتاح مجموعه‌های ورزشی در پهنه‌های هشتگانه حاشیه شهر همچون مجموعه ورزشی شهید دارایی، زمینه‌ای روباز فوتبال، والیبال و بسکتبال و همچنین مجموعه ورزشی شهید اصلانی اشاره کرد. اهدای لباس و اقلام ورزشی که به‌صورت ملی در حاشیه شهرهای بزرگ در سراسر کشور اجرا شده و نیز طرح فرهنگی تربیتی برای بیش از 12 هزار نوجوان مناطق حاشیه شهر از دیگر برنامه‌های مؤسسه تربیت بدنی آستان قدس رضوی بوده است.

آستان قدس در حوزه زیارت، مأموریت مهم و دارای اولویتی دارد تا برخلاف مراکز اقامتی که در ایام پیک زیارتی، نرخ اسکان را افزایش می‌دهند، اینجا در تمام طول سال هزینه همچنان ثابت بماند. بر همین اساس، در حوزه مؤسسه موقوفه خدمات زائر رضوی، اولاً بحث اسکان زائران طرح «مهر درخشان» مطرح بود که به کمک فضاهای اقامتی موجود، امکان اسکان ارزان قیمت برای آنان فراهم شد و ثانیاً در راهبرد توسعه‌ای هم کلنگ‌زنی فاز دوم زائرسرا در دستور کار قرار گرفت که در ایام دهه کرامت در خرداد 1401 با حضور تولیت آستان قدس رضوی افتتاح شد. بر این اساس، سه بلوک در مرحله احداث قرار گرفته تا در مجموع، هفت بلوک در آنجا بتواند پذیرای زائران امام رضا(ع) باشد.

به‌موازات اجرای این طرح، شش بلوک از این مجموعه هم در دست بازسازی قرار گرفته و تا نوروز 1402 تکمیل خواهد شد. همچنین اگرچه تاکنون در زائرشهر و زائرسرا مجموعه مناسبی برای پذیرش وجود نداشت، اما اخیراً دو سالن با کیفیت بسیار عالی در حد هتل ایجاد کرده‌ایم و سالن همایش‌های زائرسرا نیز به‌زودی افتتاح خواهد شد تا زائرانی که در این اماکن مستقر می‌شوند، درصورتی‌که نیاز به برگزاری مراسم یا کلاس‌های آموزشی داشته باشند، بتوانند در همان محل اقامت خود از امکانات موجود استفاده کنند.

البته این خبر خوب را هم به زائران مشهدالرضا (ع) می‌دهیم که فاز دوم زائرشهر که بیش از پنج سال در قالب 24 بلوک نیمه تمام رها شده بود، به‌زودی در نیمه دوم سال 1402 تکمیل می‌شود و به بهره‌برداری می‌رسد و در همین راستا، امکانات 21 مجتمع بین راهی در هفت استان کشور هم تکمیل و ساختمان آن‌ها بازسازی خواهد شد. علاوه بر همه این برنامه‌ها، تلاش شده تا در قالب یک طرح توسعه‌ای ویژه، مجتمع زیارتی و رفاهی در مرز مهران در زمینی به مساحت 25 هزار مترمربع احداث شود. عملیات ساخت این مجتمع آغاز شده و امیدواریم بخش‌هایی از آن تا اربعین 1402 و کل پروژه به‌صورت کامل تا پایان 1404 به بهره‌برداری برسد. این پروژه‌ها محدود به مهران هم نیستند و در ریمدان استان سیستان و بلوچستان، پس از میرجاوه مجتمع دومی در خدمت زائران قرار خواهد گرفت.

بنیاد کرامت رضوی در ایام اربعین و البته در ستاد ویژه اربعین، برنامه‌های مفصلی را طرح‌ریزی و اجرا کرد؛ از جمله سازماندهی و حمایت از 50 موکب رضوی که در مسیرهای کربلا، نجف، کاظمین و سامرا در کشور عراق فعال بودند، اعزام 50 نفر از خادمان حرم مطهر رضوی که با بسته‌های متبرک و پرچم گنبد منور رضوی از 400 موکب پرتلاش عراقی تجلیل کردند و همچنین اجرای طرح بزرگ «نذر آب» به دستور تولیت آستان و با هماهنگی متولیان عراقی که بر مبنای آن، بیش از 10 میلیون بطری آب و 40 هزار قالب یخ به ارزش حدود 80 میلیارد ريال و بر پایه مشارکت‌های مردمی در میان مواکب اربعین توزیع شد. به‌موازات این برنامه‌ها، در پایانه‌های مرزی نه‌گانه هم 17 موکب برپا شد که موکب محوری آن در مهران، تا 24 ماه صفر به ارائه خدمات در قالب غذای گرم و آب خنک ادامه داد و چه در این 17 موکب و چه در 50 موکب داخل خاک عراق، بیش از 2 میلیون و 500 هزار پرس غذای گرم پخت و توزیع شد.

البته همه چیز هم محدود به اطعام نبود و خدمات جانبی فراوانی هم در عرصه‌های مختلف همچون حوزه سلامت در دستور کار قرار داشت. مثلاً در یک نمونه، چندین موکب درمانگاه در مسیر نجف به کربلا مستقر شدند که شبکه پزشکان و کادر درمان آن‌ها توسط موکب‌ها تأمین شد اما پشتیبانی دارویی آن به همت بنیاد کرامت رضوی صورت گرفت.