خدمت به زائران روزه‌دار امام مهربانی‌ها توفیقی است که باید شکرگزارش بود و به همین دلیل است که خادمان آستان حضرت رضا (ع)، در سال 1401 کوشیدند میزبانانی شایسته‌تر از همیشه برای این زائران باشند. محوریت برنامه‌های رمضان 1443 قمری در حرم مطهر رضوی (از 14 فروردین تا 12 اردیبهشت 1401)، متمرکز بر ویژه‌برنامه‌های قرآنی بود و در کنار آن، توجه به سایر خدمات در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز فراموش نشد. آنچه در ادامه می‌خوانید، گزارشی از خدمات ارائه‌شده به زائران در ماه مبارک رمضان است.

در ماه خدا، صحن‌های و رواق‌های حرم مطهر رضوی محل برپایی محافل تلاوت کلام خدا بود و آستان قدس رضوی، همانند گذشته میزبان بیشترین و باشکوه‌ترین محافل قرآنی. طی ماه مبارک رمضان، 260 جلسه جزءخوانی قرآن با حضور 50 مُرتّل و 228 هزار زائر، در 7 صحن و رواق حرم مطهر برگزار و به‌طور زنده از شبکه‌های مختلف رادیویی، تلویزیونی و رسانه‌های مجازی پخش شد. از این تعداد، 90 محفل ترتیل‌خوانی و 29 کرسی تلاوت ویژه عموم زائران بود که در صحن آزادی، رواق امام خمینی و مسجد گوهرشاد برگزار شد. همچنین 30 جلسه ویژه زائران غیر ایرانی (عرب‌زبانان و اردوزبانان) در رواق غدیر و صحن غدیر برگزار شد. برپایی 29 جلسه ترتیل‌خوانی ویژه خواهران در دارالقرآن الکریم و همچنین 82 جلسه ترتیل‌خوانی ویژه نوجوانان در دارالقرآن و مسجد گوهرشاد، از دیگر برنامه‌های قرآنی آستان قدس رضوی در ماه مبارک رمضان 1443 بود.

با توجه به اهمیت تدبر و تعقل در آیات قرآن، برگزاری جلسات روزانه تفسیر کلام الهی نیز مثل همیشه مورد توجه آستان قدس رضوی قرار گرفت. به این منظور 30 جلسه تفسیر قرآن و تدبر در آن با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی در رواق امام خمینی (ره) حرم مطهر رضوی برگزار شد. همچنین برگزاری 25 جلسه تفسیر قرآن در ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد، با حضور تولیت آستان قدس رضوی دیگر برنامه حرم مطهر در این‌باره بود.

برگزاری 26 جلسه حلقه تفسیر قرآن، 480 جلسه مشاوره قرائت قرآن و تصحیح قرائت نماز و 290 جلسه کارگاه بیان معارف قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه از دیگر برنامه‌های قرآنی ماه مبارک رمضان بود.

محافل مناجات‌خوانی حرم مطهر رضوی در ماه مبارک رمضان نیز از جمله برنامه‌های پرمخاطب این ایام بود. به همین منظور در ماه مبارک رمضان امسال، 71 برنامه مناجات‌خوانی با حضور ذاکران برجسته کشور در حرم مطهر برگزار و برای استفاده عموم علاقه‌مندان، به‌طور زنده از شبکه افق سیما پخش شد. از این محافل مناجات‌خوانی، 24 مورد در ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد و با نوای ملکوتی ذاکران اهل بیت(ع) مهدی سروری، امیر عارف و جعفر ملائکه برگزار شد.

همچنین 47 مراسم مناجات‌خوانی در رواق امام خمینی(ره) با حضور مداحان برجسته کشوری از جمله حاج محمود کریمی، رضا قانع ، هادی الهی، محمد جعفرنژاد و ... برگزار شد که با استقبال گسترده زائران همراه بود.

از دیگر برنامه‌های محوری حرم مطهر رضوی در ماه مبارک رمضان، ویژه‌برنامه‌های شب‌های قدر بود که امسال نیز با شور و شکوه برگزار شد. در ماه رمضان 1443، تعداد 14 مراسم ویژه لیالی قدر با حضور بیش از 2 میلیون زائر در بارگاه ملکوتی ثامن‌الائمه(ع) برگزار شد و برای پوشش گسترده آن، علاوه بر اتخاذ تمهیدات ویژه رسانه‌ای، 44 دستگاه نمایشگر در 21 ایستگاه در این شب‌ها نصب شد تا همه جمعیت حاضر در مراسم به‌طور کامل تحت پوشش برنامه باشند. همچنین علاوه بر مراسم باشکوه و معنوی شب‌های قدر ویژه فارسی‌زبانان، مراسم ویژه زائران غیر ایرانی 15 کشور (لبنان، بحرین، عربستان، عمان، کویت، سوئد، آذربایجان، پاکستان، هندوستان، افغانستان، کانادا، استرالیا، ترکیه، فرانسه و بنگلادش)، مراسم ویژه ناشنوایان به همراه ترجمه همزمان با زبان اشاره و پخش زنده از شبکه سلامت برای استفاده ناشنوایان کل کشور، بخشی از دیگر برنامه‌های ویژه شب‌های قدر بود.

برنامه دیگر این ایام، میزبانی از معتکفان ماه مبارک رمضان بود که در این راستا 1700 دانشجو و نوجوان در شبستان‌های مسجد گوهرشاد معتکف شدند. این طرح که با همکاری مؤسسه جوانان آستان قدس و ودیعة‌الحسین برگزار شد، از جمله برنامه‌های اثرگذار فرهنگی و تبلیغی آستان قدس رضوی در ماه مبارک رمضان است که همواره مورد استقبال قشر جوان قرار می‌گیرد.

به دلیل اهمیت فعالیت‌های تبلیغی و تبیینی در ماه مبارک رمضان، توجه به این مقوله نیز یکی از هدف‌گذاری‌های آستان قدس رضوی بود. در این حوزه، هر روز بعد از نماز عصر و عشا حدود 286 سخنرانی ویژه عموم در رواق امام خمینی(ره) برگزار شد و واعظان برجسته کشور چون حجج اسلام فرزانه، کازرونی، خزائی، سیدسلیمانی، راشد یزدی، شریعتی‌تبار، رجایی، مدنی، طباطبایی، رضایی تهرانی، مقری و واعظ موسوی در جمع زائران به ایراد سخن پرداختند. همچنین 140 جلسه سخنرانی ویژه خواهران در رواق نجمه خاتون، 20 نشست پرسمان در صحن جمهوری اسلامی و 857 حلقه معرفت در رواق‌های مختلف حرم مطهر، 88 جلسه مداحی و مرثیه‌سرایی، 135 جلسه قرائت ادعیه، 21 جلسه شعرخوانی آئینی از دیگر برنامه‌های اجراشده با اهداف تبیینی و ترویجی بود. از دیگر برنامه‌های فرهنگی و تبلیغی این ایام باید به برگزاری مراسم معنوی چهارپایه‌خوانی، برگزاری روزانه 60 جلسه کارگاه برای پاسخگویی به سؤالات حوزه قرآن و حدیث و حدود 129 جلسه آموزش قرائت، حفظ و روخوانی قرآن کریم اشاره کرد.

بخش دیگری از خدمات ارائه‌شده به زائران در ماه مبارک رمضان به حوزه رفاه، آسایش و سلامت مربوط بود. در این‌باره یک میلیون و 334 هزار و 209 عدد ماسک در ورودی‌های حرم مطهر رضوی بین زائران توزیع و همچنین با فعال‌شدن پایگاه تزریق واکسن در حرم مطهر، 925 دز واکسن به متقاضیان تزریق شد. فراهم‌کردن امکان استراحت شبانه در حرم برای 18 هزار و 447 نفر، دیگر خدمت خادمان به زائران در ماه مبارک رمضان گذشته بود. مفروش‌کردن حرم مطهر به مساحت 7 میلیون و 450 هزار و 509 متر مربع و شست‌وشوی 83 هزار و 850 تخته‌فرش را نیز باید به فهرست خدمات ارائه‌شده برای تأمین رفاه، آسایش و بهداشت زائران روزه‌دار در این ایام اضافه کرد.

میزبانی از راهپیمایان روز جهانی قدس و سخنرانی سردار اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه یکی دیگر از برنامه‌های ماه مبارک رمضان اخیر بود. همچنین در این روز، همایش بین‌المللی روز جهانی قدس به میزبانی صحن قدس برگزار شد که 250 طلبه، دانشجو و فعال فرهنگی از 11کشور از جمله لبنان، فلسطین، عراق، سوریه، بحرین، آذربایجان، ساحل عاج، هندوستان، پاکستان، افغانستان و عربستان در آن حضور داشتند.

در ایام ماه مبارک رمضان بالغ بر یک میلیون و 665 هزار نفر از زائران و مجاوران در وعده‌های افطار و سحر میهمان خوان کرم حضرت رضا(ع) بودند که جزئیات آن در ادامه به تفکیک ذکر شده است. طی این مدت، یک میلیون و 137 هزار بسته افطاریِ سبک بین نمازگزاران حاضر در نمازهای جماعت حرم مطهر رضوی توزیع شد.

همچنین 100هزار زائر در نوبت‌های افطار و سحر، در مهمانسرای حضرت پذیرایی شدند. پذیرایی از 162 هزار نفر در پیرامون حرم مطهر با مشارکت مواکب و هیئات (روزانه بیش از 7هزار نفر در پنج مکان باب الکاظم، باب الهادی، خیابان آیت‌الله طبسی، راسته بازار و جنب مسجد صدیقی‌ها)، اطعام زائران در صحن امام حسن مجتبی(ع) با 69 هزار پرس غذا، توزیع 200 هزار بسته افطاریِ بسته درب منزل مجاوران، اطعام 113هزار نفر در مناطق حاشیه شهر مشهد و شهرستان‌های خراسان رضوی و همچنین توزیع 156هزار بسته صبحانه ویژه عید فطر، مجموع آمار و جزئیات این میزبانی است. در ماه مبارک رمضان، چایخانه‌های حرم مطهر نیز پس از افطار میزبان زائران بودند و طی این‌مدت از ساعت 20:30 تا 24 شب‌های ماه مبارک، در مجموع 2 میلیون و 10 هزار نفر در چایخانه‌های صحن‌های کوثر و رضوان پذیرایی شدند.

برگزاری جشن تکلیف برای 2000 روزه‌اولی مدارس حاشیه شهر از جمله برنامه‌های ویژه آستان قدس رضوی در ماه مبارک رمضان گذشته بود. البته توجه به گروه سنی کودک و نوجوان به این برنامه ختم نشد و در حرم مطهر تدابیری برای آن نیز در نظر گرفته شد. برگزاری روزانه 18 ساعت کارگاه آموزشی ویژه نوجوانان در پایگاه شهید هاشمی‌نژاد حرم مطهر از دیگر خدمات ویژه برای این گروه سنی بود که در قالب دو برنامه «حلقه نور» و «ریحانه‌های بهشتی» ارائه شد و با بهره‌مندی از مربیان توانمند و مجرب، کارگاه‌هایی با موضوعات حکایت، بازی، کتاب و مشاوره برگزار شد.

در رواق کودک حرم نیز روزانه 12 ساعت خدمت به کودکان زائر ارائه شد و علاوه بر آن، 8 پایگاه سیار ویژه کودکان میزبان این عزیزان بود. برگزاری روزانه 6 ساعت نشست مشاوره حجاب ویژه دختران و روزانه 6 ساعت ارائه مشاوره‌های مختلف حرم مطهر نیز از دیگر اقدامات در این حوزه بود.