ما را دنبال کنید
ظرفیت ذخیره‌سازی 100 میلیون اثر مکتوب و تأمین نیازها تا 50 سال آینده
افتتاح گنجینه عظیم آثار مکتوب آستان قدس رضوی از مهم‌ترین دستاوردهای آستان قدس رضوی در سال1401 بود که در اردیبهشت ماه رقم خورد. براساس برآورد کارشناسان، ظرفیت ذخیره‌سازی تا یکصد میلیون منبع اطلاعاتی و چاپی اعم از آرشیو مطبوعات، اسناد، نسخ خطی و چاپ سنگی و موزه‌ای را تا 50 سال آینده خواهد داشت. افتتاح این مخزن برای کتابخانه حرم مطهر رضوی به عنوان قدیمی‌ترین نهاد در آستان قدس رضوی که صاحب نفایس، گنجینه‌های ارزشمند و تراث جهان اسلام و شیعه است، کاملاً ضروری بود.
با توجه به گسترش منابع سازمان( منابع خطی، اسناد، مطبوعات و منابع چاپی) و در راستای صیانت از آثار و منابع مکتوب کشور و جهان اسلام مخازن جدید سازمان ایجاد شد. این گنجینه در ضلع شمال غرب حرم مطهر رضوی، در زمینی به وسعت 3150 متر در 3 طبقه و زیربنای 9000 مترمربع، مشتمل بر طبقه منهای یک ( 3 سالن)، طبقه منهای دو(2سالن) و طبقه منهای سه (3 سالن) احداث شده است. این مجموعه در 8 شوال 1443هجری قمری، برابر با 19 اردیبهشت سال 1401شمسی، همزمان با روز اسناد مکتوب، گشایش یافت.
پروژه با زیربنای حدود 9000 متر مربع در سه طبقه شامل مخازن کتب چاپی، کتب خطی و اسناد، قرنطینه کتاب‌های اهدایی، راه پله، آسانسور، اتاق برق طبقات، اتاق هوارسان، سرویس بهداشتی، اتاق‌های اداری، آبدارخانه، اتاق کنترل مانیتورینگ و قرنطینه کتاب‌های اهدایی است. از داخل این سازه سه بازشو در طبقه یک برای دسترسی به داخل ساختمان مرکزی کتابخانه طراحی و اجرا شده است. به لحاظ کاربری فضاهای مخازن کتابخانه‌ای زیرزمین اول با 3 هزار مترمربع، مخازن کتب چاپی، اتاق قرنطینه کتب اهدایی، اتاق‌های بخش اداری و خدماتی و فضاهای تأسیساتی و گالری‌ها را شامل می‌شود.
زیرزمین دوم فضاهای مخازن برای کتب خطی و قرنطینه کتب اهدایی در نظر گرفته شده است که اتاق‌های بخش اداری و اتاق برق نیز در این طبقه که حدود 2920 متر مربع وسعت دارد، قرار گرفته است.
همچنین فضاهای مخازن کتب چاپی، اتاق اداری، تکثیر، اسکن، فضای ورودی و فضاهای تأسیساتی نیز در طبقه منفی 3 با وسعتی حدود 2 هزار 740 متر مربع در نظر گرفته شده است. در یک نگاه کلی استفاده از به‌روزترین امکانات و پیشرفته‌ترین تجهیزات تهویه و هواسازی، اعلام و اطفای اتوماتیک حریق، نورآرایی استاندارد، فیلتراسیون مناسب برای جلوگیری از ورود آلودگی، سیستم امنیتی مخازن، سیستم انتقال کتاب و قفسه‌های ریلی و ثابت استاندارد از دیگر امکانات این مخازن به شمار می‌رود. حفظ و نگهداری میراث مکتوب به یادگار مانده از پیشینیان، گسترش و غنای مجموعه‌ها و منابع مختلف، از جمله اهدافی است که از ساخت این مخازن دنبال می‌شود.
افتتاح گنجینه نهج‌البلاغه
از دیگر اقدامات در حوزه سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس در سال 1401 افتتاح گنجینه نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه در موزه قرآن و هدایای مقام معظم رهبری است.
در این گنجینه، تعداد 33 نسخه نهج‌البلاغه و 31 نسخه صحیفه سجادیه از نفیس‌ترین آثار موجود در گنجینه رضوی گردآوری شده است که از مجموع650 نسخه نفیس نهج‌البلاغه و 260 نسخه ارزشمند صحیفه سجادیه موجود در مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی منتخب شده‌اند.
ایجاد پایگاه‌های تخصصی در کتابخانه دیجیتال
در راستای ارائه منابع مربوط به حوزه مختلف دانش بشری و همچنین مناسبت‌های مذهبی و ملی، پایگاه‌های موضوعی به شکل متمرکز از طریق فضای مجازی، در سامانه کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی ایجاد می‌شود. بر همین اساس منابع مربوطه از محمل‌های اطلاعاتی مختلف شناسایی و گردآوری شده و پس از فراداده‌نویسی، منابع در این پایگاه‌های تخصصی وارد شد.
پایگاه های نهج‌البلاغه، حضرت عیسی (ع)، هنر برخی از این پایگاه‌ها هستند. در سال جاری 8 پایگاه تخصصی درکتابخانه دیجیتال آستان قدس ایجاد شده است.
حفظ تراث شیعه از طریق دیجیتال‌سازی نسخه‌های خطی
با هدف صیانت از تراث شیعه، دیجیتال‌سازی کتاب‌های خطی و نفیس کتابخانه‌های شخصی علماء، حوزه‌های علمیه توسط سازمان انجام می‌شود. در سال جاری، نسخه‌های خطی مربوط به علما و حوزه‌های علمیه در شهرهای قزوین، زنجان و سبزوار دیجیتال‌سازی شده است.
دریافت و اهدای منابع
در سال 1401، بیش از 90 هزار نسخه كتاب چاپی و منبع سمعی و بصری اهدایی از سوی ارادتمندان به ساحت قدس رضوی دریافت شده است و همچنین تعداد 90 هزار نسخه كتاب از طرف سازمان به 78 مراكز فرهنگی اهدا شده است. جذب بیش از 2000 نسخه خطی و چاپ سنگی و دست‌نوشت به صورت خرید و اهدایی، جذب حدود 6 هزار برگ سند مربوط به انقلاب اسلامی از کشور هند، جذب بیش از 56000 نسخه نشریات، جذب بیش از 7000 اثر موزه‌ای شامل سکه، اسکناس، اقلام پستی، مدال، تابلو و... از دیگر دستاوردهای سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس در سال 1401 بوده است.
