مرکز ارتباطات‌و رسانه

رسانه‌ها و خصوصاً فضای مجازی در تحقق سیاست‌های بخشی حرم مطهر رضوی نقش حیاتی ایفا می‌کنند. هدف غایی این سیاست‌ها ایجاد تجربه‌ای معنوی و معرفتی کامل برای زائران است، بهبود ارتباطات رسانه‌ای، بر ارتقای کیفیت برنامه‌ها، دسترسی به پیام‌ها و خدمات فرهنگی تأثیر مستقیم و شگرفی دارد.

بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ها و فضای مجازی برای فراهم‌آوردن امکان زیارت از راه دور و دسترسی علاقه‌مندان به برنامه‌های جاری حرم مطهر در چارچوب سیاست‌های رسانه‌ای آستان قدس رضوی. (اصل ۹، بند ۵)

امروزه رسانه‌ها و فضای مجازی فرصتی منحصربه‌فرد برای زائرانی که قادر به حضور فیزیکی در حرم مطهر نیستند، فراهم آورده است تا از طریق پلتفرم‌های برخط، به‌صورت مجازی در مراسم‌ها و برنامه‌های معنوی حرم شرکت کنند.

واحد افکارسنجی مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی، با انجام پژوهش‌های مخاطب‌شناسی و تحقیقات نظر‌سنجی، ذائقه‌شناسی و رضایت‌سنجی برنامه‌ها می‌تواند خوراک فکری سیاست‌های ذیل را برای مدیریت عالی حرم مطهر رضوی فراهم آورد:

۹-۱ جهت‌گیری و انسجام خدمات و پیام‌های اصیل فرهنگی متناسب با نیازها و ویژگی‌های مخاطبان؛
۹-۳ ارزیابی مستمر اثربخشی برنامه‌ها و فعالیت‌ها و اتخاذ اقدامات اصلاحی از جمله: جایگزینی برنامه‌های کم‌اثر با برنامه‌های جدید و غلبه کیفیت بر کمیت برنامه‌ها؛
۱۰-۳ متناسب‌سازی برنامه‌ها با نیازهای اقشار مختلف فکری و گروه‌های متنوع زائران از حیث سن، جنسیت، زبان، قومیت و ملیت و...؛

رسانه‌ها و ابزارهای نوین این امکان را برای زائران فراهم آورده‌اند که مشکلات، پیشنهادها و شکایات خود را به‌راحتی به مسئولان آستان قدس رضوی منتقل کنند. سامانه ملی پاسخگویی آستان قدس رضوی (سامانه ۱۳۸) پل ارتباطی میان زائران و مسئولان آستان قدس رضوی است و فعالیتی است در راستای اصل «۱۱-۶ تسهیل ارتباط زائران با مسئولان در انتقال مشکلات، پیشنهادها، شکایات و تخلفات» سیاست‌های بخشی حرم مطهر رضوی.

رسانه‌های رضوی؛ صدای گفتمان فرهنگی و علمی در جهان اسلام

در سیاست‌های سازمان علمی و فرهنگی ردپای نقش رسانه به منظور گسترش جغرافیای تأثیرگذاری فرهنگی در ایران و جهان اسلام به راحتی قابل مشاهده است. به عنوان مثال در چارچوب اصل ۱۴، رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری کلیدی برای تبیین و ترویج معارف وحیانی قرآن و سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) با محوریت سیره امام رضا (علیه‌السلام) شناخته می‌شوند. بند ۱۴-۲ بر بهره‌گیری از رسانه‌ها و فضای مجازی برای گسترش جغرافیای اثرگذاری فرهنگی تأکید دارد.

۱۴-۲ بهره‌گیری از رسانه و فضای مجازی برای گسترش جغرافیای اثرگذاری فرهنگی در ایران و جهان اسلام در چارچوب سیاست‌های رسانه‌ای آستان قدس رضوی.

هرگاه سخن از فناوری‌های نرم و هویت‌ساز به میان می‌آید نخستین موضوعی که به ذهن متبادر می‌شود نقش هویت‌سازی رسانه‌هاست. در راستای اصل ۱۷، سازمان علمی و فرهنگی موظف است تا با «بهره‌گیری از زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های آستان قدس رضوی به‌منظور حمایت، هدایت‌گری، تسهیل‌گری و ارتقای مجموعه‌های دانش‌پایه در حوزه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز» فعالیت‌های علمی، آموزشی و پژوهشی خود را در حوزه‌های فرهنگی و دینی ارتقا بخشد. بسیاری از مجموعه‌های فعال در حوزه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز احتمالاً در حوزه رسانه فعالیت خواهند داشت.

سیاستِ «۱۸-۲ توانمندسازی و انسجام‌بخشی کنشگران مؤثر مردمی و هویت‌بخشی به آنان در تبلیغ و ترویج معارف قرآن و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در کشورهای اسلامی در چارچوب مأموریت‌های آستان قدس رضوی» در حوزه رسانه بر شناسایی "انسان-رسانه"‌ها و میزان تأثیرگذاریشان بر جامعه هدف تأکید دارد. امری که می‌تواند به گسترش دامنه تأثیر آستان قدس رضوی در فضای مجازی خارج از مرزهای جغرافیایی ایران منجر شود. این انسان-رسانه‌ها (کنشگران مردمی)، با هویت‌بخشی و پشتیبانی رسانه‌ای، نقش مهمی در گسترش پیام‌های رضوی و افزایش تأثیرگذاری آستان قدس در فضای فرهنگی بین‌المللی ایفا می‌کنند.

رسانه در مسیر خدمت

آستان قدس رضوی با هدف ارتقای کیفیت خدمات اجتماعی و افزایش مشارکت‌های مردمی، از رسانه‌ها و فناوری‌های ارتباطی برای جلب اعتماد عمومی و اطلاع‌رسانی بهره‌برداری می‌کند. این رویکرد نه تنها باعث افزایش آگاهی جامعه هدف نسبت به خدمات ارائه‌شده و دستاوردهای اجتماعی می‌شود، بلکه با ایجاد بستری برای اطلاع‌رسانی مؤثر و جامع، به ظرفیت‌سازی اجتماعی کمک کرده و زمینه را برای مشارکت فعال‌تر و گسترده‌تر جامعه در ارائه خدمات اجتماعی فراهم می‌آورد.

لذا سیاست «۲۲-۳ ظرفیت‌سازی اجتماعی، از طریق افزایش آگاهی جامعه هدف از مسائل، خدمات و دستاوردها، در چارچوب سیاست‌های رسانه‌ای آستان قدس رضوی» بدین موضوع اشاره دارد.

رسانه؛ بازتاب افق‌های نو در فرهنگ وقف و نذر

استفاده از رسانه‌ها و فناوری‌های نوین برای توسعه موقوفات، ارتقای شفافیت و جلب اعتماد عمومی در زمینه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی می‌تواند به ساده‌سازی فرآیندهای نذر و وقف کمک کرده موجب افزایش مشارکت مردمی و گسترش فرهنگ وقف در جامعه شود. علاوه بر این با تغییر فناوری الگوها و زمینه‌های جدیدی برای وقف و نذر پدید می‌آید. در اصل «۲۷-۶ تسهیل فرایندها و ترویج فرهنگ وقف و نذر جمعی و مشارکتی، با استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌های گروهی و فناوری‌های نوین و معرفی الگوهای جدید وقف در مسائل مستحدثه و آینده‌نگر» به این موضوع از منظر نقش رسانه توجه شده است.

یکی از موضوعات مهم مرتبط با بنیاد بهره‌وری موقوفات، جلب اعتماد عمومی است. در این راستا نقش رسانه‌ها به عنوان ابزارهای اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع درباره فعالیت‌ها غیرقابل انکار می‌باشد. لذا بخش مربوط به اطلاع‌رسانی در اصل «۲۹-۱ جلب اعتماد عمومی و اصلاح تصویر سازمانی از طریق نظام‌مند کردن عملکرد سازمان، تضمین سلامت فعالیت‌ها با شفافیت مالی و سیاست‌های قاطع پیشگیری از فساد و پول‌شویی، اطلاع‌رسانی و گزارش‌گری دقیق، مناسب و به‌موقع از فعالیت‌ها و بهره‌برداری از فرصت تبلیغات تجاری شرکت‌ها» را می‌توان امری رسانه‌ای تفسیر کرد.

اصل «۳۱-۲ بهره‌گیری از ظرفیت‌های نهادهای فرهنگی، اجتماعی، علمی، پژوهشی، فناوری و رسانه‌ای آستان قدس رضوی در اجرا و توسعه فعالیت‌های درآمدزا» به اهمیت استفاده از رسانه‌ها و فناوری‌های نوین در بهبود نظام مدیریت و افزایش بهره‌وری اقتصادی اشاره دارد. رسانه‌ها می‌توانند با پوشش وسیع‌تر فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی بنیاد، به ایجاد درآمدهای پایدار و توسعه فعالیت‌های اقتصادی کمک کنند. همچنین از طریق رسانه‌های نوین، ارتباطات مؤثرتر و گسترده‌تری با مخاطبان ایجاد شده و فرصت‌های جدید اقتصادی به وجود می‌آید.