مرکز ارتباطات‌و رسانه

بهره‌گیری حداکثری از ارتباطات و فضای مجازی برای گسترش جغرافیای اثرگذاری رضوی در جهان اسلام  

آستان قدس رضوی نهادی است اسلامی با محوریت حرم مطهر امام علی بن موسی الرضا (علیه آلاف التحیه والثناء) که مأموریت خود را توسعه و تعالی زیارت، خدمتگزاری زائران و مجاوران آن حضرت، به ویژه نیازمندان، تبیین معارف اسلام ناب محمدی با تأکید بر آموزه‌های رضوی و اجرای کامل نیات واقفان و گسترش بهینه موقوفات و نذورات تعریف کرده است.  

رسانه‌ها به‌عنوان پل ارتباطی میان آستان قدس رضوی و جامعه، از ابزارهای اصلی در تحقق مأموریت‌های فرهنگی و دینی آستان به شمار می‌روند و با استفاده از آنها می‌توان معارف رضوی را به‌صورت گسترده به سمع و نظر مخاطبان رساند.  

در بررسی اسناد بالادستی آستان قدس رضوی، رسانه و ارتباطات به‌عنوان یکی از عناصر کلیدی در تحقق مأموریت‌ها و اهداف آن شناخته شده و نقش مهمی در اجرای سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی دارد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر نقش رسانه‌ها در مأموریت، چشمانداز و سیاست‌های کلان آستان قدس رضوی پرداخته خواهد شد.  

رسالتی برای ترویج معارف و فرهنگ رضوی  

در بیانیه مأموریت آستان قدس رضوی، «تبیین معارف اسلام ناب محمدی با تأکید بر آموزه‌های رضوی» به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مأموریت‌های این نهاد ذکر شده است. تحقق این مأموریت نیازمند ابزارهای مختلفی است که بتوانند پیام‌های دینی، فرهنگی و معنوی را به شکلی اثربخش به مخاطبان انتقال دهند. رسانه‌ها در این فرآیند نقش بی‌بدیل ایفا می‌کنند.  

مرجعیت‌آفرینی در جهان اسلام  

آستان قدس رضوی در چشمانداز خود الهام‌بخشی در تبیین و ترویج قرآن و عترت، برترین مرجعیت سیره، معارف و فرهنگ رضوی، و الگوی پیشرو در اقتصاد مبتنی بر وقف و نذر را مدنظر دارد. بدیهی است دستیابی به این چشمانداز، مستلزم استفاده از رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای انتقال پیام‌ها و ایجاد گفتمان در سطح جامعه است.  

۱. تبیین و ترویج معارف قرآن و عترت: در این هدف، تأکید بر ترویج معارف قرآنی و آموزه‌های اهل‌بیت (علیهم‌السلام) از طریق رسانه‌ها شده است. رسانه‌های گروهی، به‌ویژه رسانه‌های دیجیتال و اجتماعی، به‌عنوان ابزارهای کلیدی برای انتقال این معارف در مقیاس گسترده مطرح هستند. آستان قدس رضوی با تکیه بر ظرفیت‌های رسانه‌ای، به دنبال نشر و گسترش این معارف در سطح ملی و بین‌المللی است.  

۲. مرجعیت علمی در حوزه سیره و معارف رضوی: آستان قدس رضوی با هدف تبدیل شدن به مرجع اصلی در زمینه سیره امام رضا (علیه‌السلام)، از رسانه‌ها برای تولید و انتشار محتوای علمی و فرهنگی استفاده می‌کند. کتاب‌ها، مستندها، برنامه‌های تلویزیونی و شبکه‌های اجتماعی، ابزارهایی هستند که در راستای این هدف به کار گرفته می‌شوند.  

۳. گسترش دامنه تأثیرگذاری فرهنگی: یکی از اهداف بلندمدت آستان قدس رضوی، ایجاد یک الگوی فرهنگی و مدیریتی است که الهام‌بخش دیگر نهادهای اسلامی باشد. رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری تأثیرگذار در گسترش این دامنه مطرح هستند و از طریق آنها می‌توان معارف رضوی را به‌صورت گسترده‌تر در سطح جهانی منتشر کرد. استفاده از رسانه‌های بین‌المللی برای رساندن پیام‌های آستان قدس به مخاطبان جهانی نیز بخشی از این هدف است.  

رسانه‌ها؛ ستون‌های تقویت سرمایه اجتماعی  

در اهداف کلان آستان قدس رضوی، رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری اساسی برای تحقق مأموریت‌های فرهنگی، اجتماعی و دینی این نهاد باید به ایفای نقش بپردازند. هرچند رسانه‌ها در دستیابی به اهداف کلان آستان قدس رضوی در تمامی ابعاد نقش مؤثری دارند اما به طور خاص در ۳ هدف از اهداف کلان، نقشی برجسته‌تر خواهند داشت:  

بند ۱: گسترش و نهادینه‌سازی معارف و سبک زندگی برگرفته از اسلام ناب محمدی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و آموزه‌های امام رضا (علیه‌السلام): رسانه‌ها به‌عنوان ابزارهایی قدرتمند برای ترویج و گفتمان‌سازی آموزه‌های اسلامی، به‌ویژه معارف رضوی، نقش اساسی در انتقال پیام‌های رضوی و ترویج سبک زندگی اسلامی برعهده دارند.  

بند ۲: فراهم‌آوردن امکان زیارت مطلوب برای زائران و مجاوران: با استفاده از فناوری‌های نوین، امکانات زیارت مجازی برای زائرانی که به‌صورت حضوری قادر به زیارت نیستند، فراهم شده است.  

بند ۳: برخورداری از اعتماد و مشارکت عمومی و تقویت سرمایه اجتماعی: رسانه‌ها ابزارهای مهمی در ایجاد ارتباط مستمر میان آستان قدس رضوی و مردم بوده، آنان را به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی دعوت می‌کنند.  

رسانه؛ آئینه‌دار شفافیت و پاسخگویی  

بند ۱۰ سیاست‌های عمومی آستان قدس رضوی، «هم‌افزایی ظرفیت‌ها و مزیت‌های بخش‌های فرهنگی، علمی، اقتصادی، اجتماعی و نذوراتی و موقوفاتی در طراحی، اجرا و توسعه فعالیت‌ها با بهره‌گیری از رسانه، فضای مجازی و فناوری اطلاعات»، به نقش کلیدی و بسترساز رسانه‌ها در هم‌افزایی ظرفیت‌ها و مزیت‌های بخش‌های مختلف آستان قدس اشاره می‌کند. و به طور همزمان از آنجا که رسانه‌ها به عنوان ابزاری مؤثر و کارا برای شفاف‌سازی و پاسخگویی به مردم هستند، مخاطب اصلی بند ۱۲ سیاست‌های کلی، «شفاف‌سازی و پاسخگویی دقیق و به‌هنگام»، نیز رسانه و ارتباطات می‌باشد.  

از تعامل تا اعتماد؛ نقش رسانه‌ها در نمایان‌سازی چهره مردمی آستان قدس رضوی  

در سیاست‌های بخشی آستان قدس رضوی، رسانه و ارتباطات به‌عنوان ابزاری کلیدی در هدایت فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی این نهاد مقدس مطرح شده است. این سیاست‌ها به رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری مؤثر برای تعامل با مردم، انتشار پیام‌های فرهنگی و ارتقای خدمات اجتماعی و زیارتی می‌نگرند، تا حدی که در اصل ۳، توسعه تعاملات دوسویه با رسانه‌ها و مردم و ارتقای تصویر عمومی آستان قدس رضوی، به طور خاص مورد توجه ویژه قرار گرفته است. بندهای ۹ گانه اصل ۳ مستقیماً سیاست‌های رسانه‌ای را تبیین می‌کند:  

۳-۱ طراحی و بهبود تصویر مطلوب از آستان قدس رضوی در افکار عمومی به‌ویژه مجاوران و ساکنین مناطق موقوفه‌دار؛  
۳-۲ انسجام‌بخشی، گسترش و تعمیق ارتباط با ذی‌نفعان، با اولویت نخبگان، کارشناسان و مدیریت‌های دولتی و حاکمیتی؛  
۳-۳ توسعه بسترهای ارتباطات و تقویت فرایندهای نظارت مردمی، به‌ویژه نخبگان، از طریق شفاف‌سازی حداکثری اطلاعات و عملکرد سازمانی؛  
۳-۴ راهبری و فراهم‌آوردن بسترهای لازم برای تبلیغات، اطلاع‌رسانی و ظهور و بروز منسجم و اثربخش واحدهای تابعه در فضای رسانه؛  
۳-۵ فراهم‌آوردن بسترهای لازم به‌منظور انتقال پیام‌های علمی و فرهنگی در گستره ایران و جهان اسلام؛  
۳-۶ تغییر تدریجی رویکرد «رسانه‌داری» و کاهش تصدی