ما را دنبال کنید
مروری بر گزیده فرمایشات آیت‌الله مروی پیرامون موضوع «رسانه و ارتباطات»
«رسانه»؛ سلاحی کارآمد در جنگ نرم و ترویج فرهنگ اسلامی
جهاد تبیین نیاز امروز جامعه است
جهاد تبیین یکی از نیازهای امروز جامعه است و نقش مهم رسانه‌ها در اشاعه جهاد تبیین بسیار پررنگ است. جهاد عرصه‌های گوناگونی همچون جهاد نظامی، علمی، خدمت اجتماعی و غیره دارد که امروزه با توجه به فعالیت‌های گسترده دشمن در وارونه‌سازی حقایق و تخریب ایمان و باورهای دینی جامعه، یکی از مهم‌ترین عرصه‌های جهاد، «جهاد تبیین» است. در این شرایط، رسالت صاحبان قلم، اندیشه و رسانه ایجاب می‌کند که برای آحاد جامعه، به‌ویژه نسل جوان، حقایق را بیان کنند.
رسانه نقش مهمی در تبیین حقایق دارد
از مهم‌ترین ابزار جهاد تبیین، قلم است و ابتدا باید قلم و کتابت باشد تا در ادامه آن بیان هم به کار آید. اساس و مبنای انقلاب اسلامی بر فکر، فرهنگ و تحول فرهنگی بنا شده و از این رو اهالی قلم، رسانه، فرهنگ و اندیشه نقش مهمی در راستای بیان ارزش‌های الهی، تبیین حقایق، رفع شبهات، روشنگری و هدایت جامعه دارند. جهاد عرصه‌های گوناگونی همچون جهاد نظامی، علمی، خدمت اجتماعی و... دارد که در تولید محتوای رسانه‌ای و هنری باید از مطالب متقن، معتبر و مستند استفاده شود. همچنین جاذبه مغناطیسی حرم مطهر رضوی که اقشار مختلفی را از اقصی نقاط ایران و جهان جذب این بارگاه نورانی می‌کند، سوژه فعالیت‌های رسانه‌ای، هنری و مستندسازی قرار گیرد.
رسانه جایگاه هدایتگری را به تصویر بکشد
ما در حرم مطهر رضوی مرقدداری نمی‌کنیم، بلکه معتقدیم حضرت ثامن‌الحجج (علیه‌السلام) امامی حی، حاضر و زنده هستند و به امور عالم اشراف دارند. ائمه اطهار (علیهم‌السلام) راهنمایان و هدایتگرانی همواره حاضر و سرچشمه فیض بوده و هدایت باطنی و حضور زنده و مؤثر دارند. در دوران حیات ظاهری ائمه اطهار (علیهم‌السلام)، مردم از وجود مقدس آن حضرات آگاهی، معرفت، امید، ایمان راسخ، شناخت معارف دینی، قدرت مقاومت و رهایی از شبهات را کسب می‌کردند. امروز نیز کارکرد آن وجودهای مقدس در جامعه باید این‌گونه باشد. رسانه‌ها باید با استفاده از اقیانوس معارف اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و بیان سخن این حضرات در قالب‌های تازه و غیرکلیشه‌ای، به رفع مشکلات مردم و جامعه کمک کنند.
رسانه باید بتواند معارف اسلامی را ماندگار سازد
نقش رسانه ملی با توجه به برخورداری از جمعیت قابل توجهی از مخاطبان و در شرایطی که فرهنگ جامعه تحت هجوم سنگین رسانه‌های معاند قرار دارد، بسیار مهم و حساس است. هنر، یکی از بهترین ابزارها برای انتقال مفاهیم متعالی و غنی اسلامی به جامعه است. رسانه باید با استفاده از هنر بتواند معارف اسلامی که اولیا و بزرگان دین به نشر آنها همت گماشتند و خون‌های پاک فراوانی در راه دفاع از آنان نثار شده است را نشر دهد و در اذهان مخاطبان ماندگار سازد.
رسانه از اصلی‌ترین میادین مقابله با تهاجم فرهنگی است
صداوسیما سازمان پراهمیتی است که همواره مورد توجه مقام معظم رهبری بوده است. پیوند بین مضامین دینی و عرصه‌های مختلف هنری در رسانه یکی از بهترین و اثرگذارترین راهکارها برای انتقال مفاهیم دینی و تعمیق معنویت در جامعه است. اگرچه پخش منبر و سخنرانی‌های مذهبی از رسانه ملی بسیار خوب بوده، اما با توجه به اقتضائات مسجد به سبب حضور مخاطب در مکانی مقدس و شرایط معنوی حاکم در آنجا، تأثیرگذاری منبر در مسجد بیشتر از قاب تلویزیون است. در مقابل، رسانه ملی می‌تواند از ابزار هنر برای انتقال مفاهیم دینی استفاده کند. البته اقدامات هنرمندانه رسانه ملی در برنامه‌های مختلف برای انتقال نمادها و پیام‌های دینی به مخاطب بسیار می‌تواند در ترویج معنویت در جامعه مؤثر باشد. رسانه از مهم‌ترین ابزار ترویج سبک زندگی و نشر معارف اسلامی و از اصلی‌ترین میدان‌های مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن است.
اصحاب رسانه در حوزه حجاب با ادبیاتی قوی پای کار بیایند
سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ائمه اطهار (علیهم‌السلام) بهترین الگو برای دعوت به ارزش‌های الهی است و حوزه حجاب نیازمند اقدامات هنری فاخر است. باید با ادبیات فاخر و سخن شایسته جامعه را به حجاب دعوت کرد. بیان سخنان ناشایست که هیچ پایه و اساس دینی ندارند، جز ایجاد نفرت از ارزش‌های دینی حاصلی نخواهند داشت. هنرمندان، ادیبان و اصحاب رسانه باید در این حوزه با بیان خوب و ادبیات قوی پای کار بیایند.
رسانه‌های شهر امام رضا (علیه‌السلام) باید فاخر باشند
اخباری که از مشهد مقدس به اقصی نقاط ایران و جهان مخابره می‌شود، باید اخباری امیدبخش، خوب و متناسب با معنویت شهر امام رضا (علیه‌السلام) باشد. اهالی قلم اگر در رسانه‌ها به موضوعات مختلف اجتماعی، سیاسی و غیره می‌پردازند، باید مراقب باشند که قلم را آلوده نکنند و از آن به بهترین نحو در جهت هدایتگری و اطلاع‌رسانی به جامعه استفاده کنند. گاهی برخی رسانه‌ها تنها برای جلب نظر مخاطب مسائلی را مطرح می‌کنند که نه مشروعیت و نه مقبولیت دارد، تیترهایی می‌زنند که با محتوای خبر سازگار نیست. این کار آلوده کردن قلم است. رسانه‌ها باید رهبری جامعه و ذائقه‌سازی برای مردم و جوانان را در دست بگیرند. آنان باید ذائقه مخاطبان را اصلاح و در جهت صحیح هدایت کنند، نه اینکه مطابق ذائقه مخاطب حرکت کنند. اگر رسانه‌ای تنها مطابق سلیقه مخاطب عمل کند، آنگاه آن رسانه رهرو مخاطب است، نه رهبر جامعه. رسانه‌های شهر امام رضا (علیه‌السلام) باید هم از حیث محتوا غنی و هم از لحاظ ادبیات فاخر و با منطق باشند و خود را به اصل امانتداری ملتزم بدانند و رشحاتی از مرقد نورانی و حیاتبخش رضوی بر فضای آنها جریان داشته باشد. صیانت از هویت امام رضایی و زیارتی شهر مشهد باید مورد توجه رسانه‌های این شهر باشد. برخی تلاش دارند هویت زیارتی مشهد را از بین ببرند که رسانه‌ها باید نسبت به حفظ این هویت خود را مسئول بدانند.
رسانه امام رضایی اخلاق را در تمامی اقدامات در نظر دارد
روشنگری، تبیین مسائل و ایجاد امید، رسالت خبرنگاران و اهالی رسانه است. امیدآفرینی به معنای عدم نقد و انتقاد نیست. جامعه‌ای که در آن نقد و انتقاد نباشد، جامعه مردگان است، اما نقدی سازنده خواهد بود که منصفانه و واقع‌بینانه باشد. جامعه‌ای که امید نداشته باشد، گرفتار مرگ تدریجی می‌شود و امروز دشمن روی ناامیدی مردم، خصوصاً نسل جوان و نخبگان، سرمایه‌گذاری کرده است. مقابله با این دسیسه دشمن، رسالت اهالی رسانه و خبرنگاران است. خبرنگاری و روزنامه‌نگاری یک رسالت برای هدایت مردم و مسئولیتی اجتماعی و الهی است. رسانه‌ها باید با منطق و استدلال صحیح در برابر دسیسه‌های دشمن بایستند و جامعه را از پشتوانه‌های معرفتی برخوردار کنند. رسانه امام رضایی یعنی رسانه‌ای که اخلاق، انصاف، دیانت، وجدان و خدا را در تمامی اقدامات خود در نظر دارد و رسانه‌های مشهد از این حیث باید الگو باشند.
اهالی رسانه مفاهیم رضوی را بازتولید کنند
اهالی هنر و رسانه باید مفاهیم و آموزه‌های سیره رضوی در رابطه با مسائل روز را بازتولید کنند. ائمه اطهار (علیهم‌السلام) محدود به زمان و جغرافیای خاصی نیستند، زیرا سخن و عمل آن حضرات تجلی قرآن است. سخنان امام رضا (علیه‌السلام) در خصوص مسئله امامت، ولایت و رهبری جامعه، بیش از سایر ائمه اطهار (علیهم‌السلام) است، زیرا برای دیگر حضرات معصومین (علیهم‌السلام) فرصتی همانند امام رضا (علیه‌السلام) فراهم نشد. اهالی رسانه و هنر در این حوزه نیز باید به خلق آثار هنری و رسانه‌ای مرتبط با آن حضرت بپردازند.
تعداد مخاطبان آستان قدس در فضای مجازی باید متناسب با زائران باشد
بر اساس آمار بارگاه منور رضوی، سالانه حدود ۳۰ میلیون زائر دارد که در مجموع چند سال با در نظر گرفتن زائران خارجی، این عدد به ۱۰۰ میلیون نیز می‌رسد. لذا مخاطبان آستان قدس در فضای مجازی نیز باید عددی متناسب با این جمعیت زائران باشد. پس نقش رسانه‌ها در اشاعه فرهنگ رضوی و اسلامی در جامعه کلیدی است. اگر در مواردی مشاهده می‌شود فرهنگ رضوی در جامعه ما کمرنگ شده، دلیلش عدم معرفی صحیح معارف و کلام اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است. رسانه‌ها تأثیر و نقش مهمی در معرفی سخن اهل‌بیت (علیهم‌السلام) دارند. در فعالیت‌های رسانه‌ای باید اصول جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی مورد توجه قرار گیرد. مردم تشنه حقایق هستند و مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) سرشار از این حقایق بوده و ماندگاری شیعه در طول تاریخ نیز خود گواهی بر آن است.
رسانه‌ها باید از اقیانوس غنی معارف اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بهترین استفاده را برای معرفی حقانیت سخن حضرات معصومین (علیهم‌السلام) ببرند.
می‌توان برنامه‌های مذهبی را در قالب‌های هنری تولید کرد
بنده همواره نسبت به این موضوع که چرا رسانه ملی برنامه‌های دینی و مذهبی را در قالب‌های هنری قرار نمی‌دهد، انتقاد داشته و از این موضوع که کلیشه‌ای‌ترین، کم‌هزینه‌ترین و غیرجذاب‌ترین قالب‌های تلویزیونی به برنامه‌های دینی اختصاص می‌یابد، رنج برده‌ام. اما برنامه «محفل» نشان داد که می‌توان برنامه‌های تلویزیونی مذهبی و معرفتی را نیز در قالب‌های هنری جذاب و شاد تولید کرد. هنر از بهترین و اثرگذارترین راهکارها برای انتقال مفاهیم و آموزه‌های دینی به جامعه است. برنامه «محفل» اثبات کرد که می‌توان جذابیت و شادابی را توأمان با حفظ وزانت مذهب و معنویت در برنامه‌های تلویزیونی ایجاد کرد و امیدواریم این برنامه سرآغازی برای استفاده بیش از پیش از هنر در حوزه مسائل دینی و معرفتی باشد.
در برنامه‌سازی مذهبی باید یک هدف معرفتی دنبال شود
در برنامه‌سازی برای مناسبت‌های مذهبی از جمله دهه کرامت باید یک هدف معرفتی دنبال شود و تنها به معرفی آیین‌ها و مراسمات مذهبی نباید بسنده کرد. اگرچه که پرداختن به مناسک مذهبی نیز در جای خود بسیار ارزشمند است. پرداختن به شعائر و مناسک بسیار لازم و خوب است، اما در کنارش باید به عمق‌بخشی معرفتی نیز توجه شود. همان‌گونه که قرآن پاسخگوی تمام نیازهای بشر تا روز قیامت است، ائمه اطهار (علیهم‌السلام) نیز ترجمان قرآن بوده و سیره و معارف ایشان پاسخگوی مشکلات بشریت در تمام اعصار است. اهل‌بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السلام) تجلی قرآن کریم هستند. از این رو می‌توان به تناسب نیاز و اقتضائات هر زمانه، پرسش‌ها و نیازهای روز را از متن سیره زندگی آن حضرات استخراج و اجرایی کرد.
نبرد امروز دنیا جنگ رسانه‌ها است
قلم و کتابت از نعمات خداوند است که باید به بهترین شکل در راستای نگارش حق و بیان معارف الهی مورد استفاده قرار گیرد. نقش قلم در تحقق جهاد تبیین همواره مورد تأکید رهبر انقلاب است. ابتدا باید قلم و کتابت باشد تا در ادامه آن بیان هم به کار آید. اساس و مبنای انقلاب اسلامی بر فکر، فرهنگ و تحول فرهنگی بنا شده و از این رو اهالی قلم، رسانه، فرهنگ و اندیشه نقشی مهم در راستای بیان ارزش‌های الهی، تبیین حقایق، رفع شبهات، روشنگری و هدایت جامعه دارند.
رسانه‌ها شمشیرها را برای نبرد تیز می‌کردند
نبرد امروز دنیا را جنگ رسانه‌ها با ابزارهای تبلیغ، خبرسازی و مفهوم‌سازی می‌سازند. رهبر معظم انقلاب در خصوص اهمیت کار رسانه و تبلیغ، گفته‌اند که رسانه مهم‌ترین ابزار جنگ بین قدرتهاست و قدرت‌های بزرگ با ابزار رسانه اهداف خود را پیش می‌برند. ابزار رسانه در طول زمان متفاوت بوده است، اما در هر عصر و زمانی همه جریانات، چه حق و چه باطل، تلاش می‌کردند از ابزار رسانه بهره ببرند. در نبردهای دوران جاهلیت و پس از اسلام، رسانه بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفته است. جنگ صفین حدود ۱۸ ماه به طول انجامید و از بینظیرترین نبردهای صدر اسلام است. این جنگ در دل خود دنیایی از عبرت‌ها دارد. در کنار جنگ‌آوران و شمشیرزنان، بهترین شعرا و ادیبان به‌عنوان یک رسانه در این جنگ حضور داشته‌اند؛ زیرا این رسانه‌ها بودند که شمشیرها را برای نبرد تیز می‌کردند.
اقدام رسانه‌ای باعث ماندگاری عاشورا شد
یکی از مصادیق روشن کارکرد رسانه، ماندگاری واقعه عاشورا است. دشمن تصور می‌کرد بعدازظهر عاشورا دیگر اسلام ناب نبوی و علوی تمام و در کربلا دفن خواهد شد، لذا از انجام هیچ جنایتی ابا نداشت. اما اقدام رسانه‌ای فاخر حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) و حضرت زین‌العابدین (علیه‌السلام) باعث ماندگاری عاشورا شد. کار رسانه‌ای حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) و امام سجاد (علیه‌السلام) آن‌چنان تأثیر شگرفی داشت که یزید ملعون که خود بانی تمام خباثت‌ها و جنایات عاشورا بود، در کمتر از ۴۰ روز پس از این واقعه مجبور به تبری جستن شد و این نشان‌دهنده قدرت و تأثیر رسانه است.
هنرمندان در رسانه‌ها رسوایی اسرائیلی‌ها را رقم بزنند
این روزها ظلم و ستم عجیب و غریبی را مشاهده می‌کنیم و اخیراً هم شاهد بیرحمی صهیونیست‌ها در غزه بودیم که صدها زن و کودک و پیر و جوان را کشتند. در این راستا هنرمندان باید واژه‌سازی کنند، چراکه این واژه‌سازی است که ماندگار می‌شود. زمانی که یک مقام رسمی آمریکایی جلوی رسانه‌ها می‌گوید که کار ما نبوده، هنرمندان باید در این زمینه واژه‌هایی را بسازند که در تاریخ ماندگار باشد. هنرمندان باید تا زمانی که تاریخ وجود دارد، در مقابل رسانه‌ها چنین واژه‌سازی‌هایی را انجام دهند تا موجب رسوایی آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها شوند.
برگرفته از مجموعه بیانات تولیت معزز آستان قدس رضوی در:
جمع مدیران ارشد معاونت سیمای سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران
دیدار با رئیس سازمان صداوسیما در حرم مطهر امام رضا (علیه‌السلام)
جمع فعالان هنر و رسانه خراسان رضوی
مراسم بزرگداشت روز خبرنگار
اختتامیه دومین و سومین دوره جشنواره رسانه‌ای امام رضا (علیه‌السلام)
