ما را دنبال کنید
جایگاه ویژه دختران و زنان در کتابخانه آستان قدس رضوی؛
تالار ویژه و منابع اختصاصی
كتابخانه آستان قدس رضوي با قدمتی بیش از هزار سال يكي از مهمترین گنجینههای دنیای اسلام است و میتوان آن را به عنوان باسابقهترین و بزرگترین کتابخانه ایران و جهان اسلام به حساب آورد. این کتابخانه همچنین در بخشهایی در دنیا مجموعهای منحصربهفرد است و نامش در فهرست کتابخانههای مطرح برده میشود. این مجموعه در راستای تکریم بانوان و رعایت عدالت اجتماعی اقدامات متنوع، گسترده و مختلفی را تدارک و پیشبینی کرده است. در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی علاوه بر استفاده همزمان و مشابه بانوان از تمامی کتابخانههای تخصصی، برای اولین بار اتاق مطالعه گروهی یا مباحثات در تالار محققان بانوان ایجاد شده است. همچنین پست رسمی مشاور پژوهشی مخصوص بانوان در چارت سازمانی مربوط به تالار محققان وجود دارد. تاکنون ۱۳۹ هزار و ۳۴۹ نفر از بانوان عضو کتابخانه مرکزی شدهاند که از این تعداد ۹۴ هزار و ۷۴۹ نفر مربوط به بخشهای بزرگسالان از ۱۸ سال به بعد است و تعداد ۴۴ هزار و ۶۰۰ نفر عضو تالارهای جوانان و نوجوانان دختر از ۱۰ تا ۱۸ سال شدهاند. همچنین در ۲ سال اخیر برای اولین بار بخش بانوان در کتابخانه جامع گوهرشاد ایجاد و یک نفر نیروی رسمی از کتابداران برای ارائه خدمات به بانوان این کتابخانه در نظر گرفته شد. این بخش در سال ۱۴۰۱ توسعه یافت و اکنون با ظرفیت ۱۰۰ صندلی به بانوان ارائه خدمات میکند. واحد امور ترویج فرهنگ مطالعه پس از تغییرات سازمانی در سالهای اخیر به عنوان یک بخش مستقل ایجاد شد و این واحد به طور کلی با ۶ نفر از بانوان کارشناس و خبره سازمان اداره میشود. مخاطبان این قسمت نیز اغلب دختران و بانوان هستند.
بانوان فعال در مدیریت کتابخانه
در کتابخانه مرکزی ۲۰ بخش کتابخانه و تالار وجود دارد که مسئولیت ۱۱ قسمت مهم از این تعداد به عهده بانوان است. همچنین در قسمت تصدي مسئوليت بخشها، ۱۹ بخش، تالار و واحد در كتابخانه مركزي وجود دارد كه مسئولیت۱۰ بخش شامل: تالار مطالعه قفسه باز بانوان، گردش کتاب بانوان، تالار مطالعه و گردش کتاب جوانان و نوجوانان دختر، امور ترویج و فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، کتابخانه تخصصی علوم قرآن و حدیث، کتابخانه تخصصی تاریخ، کتابخانه تخصصی جغرافیا، کتابخانه تخصصی هنر و موزه، تالار مطالعه کتابهای خارجی و واحد عضویت نیز به بانوان واگذار شده است.
بخش گردش و امانت كتاب بانوان نیز که يكي از كليديترين بخشهاي كتابخانه مركزي است، با داشتن نزدیک به ۱۲۰ هزار نسخه كتاب در موضوعات مختلف پذيراي تعداد زیادی از مراجعين علاقهمند است.
از ابتدای تاسیس کتابخانه مرکزی تا سال ۱۳۷۴ مراجعان خانم و آقا در تمامی مقاطع سني و تحصيلي مختلف به صورت مشترك از يك بخش استفاده ميکردند و ارائه خدمات به صورت قفسه بسته صورت ميپذيرفت. افزايش تعداد اعضاء،گستردگي گروههاي سني، تحصيلي و جنسي مختلف و افزايش مراجعان بخش امانت باعث شد خدمات امانت كتابخانه مرکزی به چند بخش مستقل تقسیم شود. اما ايجاد بخشي مستقل جهت امانت بانوان در سال ۱۳۷۴ سبب شد این قشر از خدمات بخشهاي امانت اختصاصي بهرهمند شوند. در سال ۱۳۷۷ به علت كمبود منابع بخش امانت بانوان، در مقطعي بخش آقايان و بانوان در هم ادغام شد و خدمات از يك مركز ارائه ميشد، اما مجدداً در سال ۱۳۷۸ اين ۲ بخش از هم تفكيك و بخش مطالعه و امانت بانوان به طور مشترك جهت خدمات مطالعه و امانت كتاب براي بانوان در نظر گرفته شد.
۱۲۰ هزار نسخه کتاب در بخش امانت کتاب بانوان
بخش امانت کتاب بانوان به عنوان بخش مستقل در سال ۱۳۸۲ با هدف ارائه خدمات اماني از قفسه باز بانوان جدا شد و به صورت مستقل آغاز به كار کرد. با توجه به محدودیت شدید مکانی که بخش با آن روبهرو بود، در سال ۱۳۸۵ به منظور گسترش فضا، این مجموعه به مکان فعلی خود منتقل شد. محیط جدید بخش با مساحت ۵۰۰ متر مربع فضای مطلوب ایجاد کرد و باعث شد مجموعه محدود بخش حدود ۴۰ هزار نسخه گسترش یافته و از حالت ابتدایی به مجموعهای تحقیقی و پژوهشی با رعایت نیازهای اطلاعاتی بانوان خانهدار و ... تبدیل شود. در حال حاضر بخش امانت کتاب بانوان با مجموعهاي بالغ بر ۱۲۰ هزار نسخه كتاب به عنوان بزرگترين مجموعه مخصوص بانوان به فعالیت خود ادامه میدهد.
تالار قفسه باز بانوان؛ یکی از قدیمیترین بخشهای کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی
تالار قفسه باز بانوان یکی از قدیمیترین بخشهای کتابخانه مرکزی است که در سال ۱۳۶۰ افتتاح شد. خدمات آن در حال حاضر با مساحت ۶۵۰ متر مربع و با گنجایش ۳۳۰ صندلی در ۲ سالن ارائه خدمات داشته و دارای ۷۵ هزار نسخه کتاب در کلیه موضوعات علمی روز است و روزانه تعداد ۲۰۰ الی ۲۵۰ عضو در گروههای سنی ۲۰ تا ۶۰ سال از این بخش استفاده میکنند. بخش قفسه باز بانوان از سال ۱۴۰۱ تاکنون خدماتی را ارائه میکند که با استقبال خوبی از سوی مراجعان روبهرو شده است. از ابتدای سال ۱۴۰۲، ۷۰۰ عنوان کتاب جدید خریداری شده است.
همچنین از ابتدای سال ۱۴۰۱ با جذب تعدادی دبیران خادمیار و جهادی کلاسهای رفع اشکال در دروس مختلف ویژه اعضای کنکوری در محل ورودی تالار قفسه باز بانوان تشکیل میشود که با استقبال قابل وصفی از مراجعان مواجه شده است. همچنین با همکاری واحد ترویج مطالعه از مشاوران تحصیلی و روانشناسی، به مراجعان دانشآموز و دانشجو در محل ورودی تالار نیز مشاوره داده میشود.
عضویت بیش از ۴۴ هزار دختر در تالار مطالعه و گردش کتاب
تالار مطالعه و گردش کتاب جوانان و نوجوانان دختر در مهرماه ۱۳۸۱ در طبقه منفی یک کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی در سالنی به مساحت ۲۲۰ متر مربع جهت استفاده دانشآموزان از مقطع ششم تا پایان دوره دوم متوسطه ساخته شد . تعداد اعضاياین تالار تاكنون ۴۴ هزار و ۶۰۰ نفر است که جوانترین عضو آن ۹ سال سن دارد. البته زائران و مراجعان غیر عضو نیز میتوانند با ارائه کارت شناسایی و کارت میهمان از سالن مطالعه اين تالار استفاده كنند.
تالار جوانان دختر دارای ۲ سالن مجزا مخزن کتاب و مطالعه با گنجایش ۵۰ نفر است که همه روزه مراجعان عضو و مهمان جهت استفاده از منابع و فضای مطالعاتی به این تالار مراجعه میکنند که میانگین بین ۵۰ تا ۱۵۰ عنوان کتاب امانت و تحویل داده میشود.
وجود بیش از ۵۸ هزار نسخه کتاب در تالار دختران
تالار جوانان و نوجوانان دختر دارای مجموعهای غنی مشتمل بر ۵۸ هزار و ۳۳۵ نسخه كتاب در رشتههاي مختلف و مناسب جوانان و نوجوانان است كه هر ماه كتب جديد نيز خريداري و به مجموعه اضافه میشود. در این تالار کتابهای مرجع بسیار ارزشمند شامل دایره المعارفها، فرهنگها، اطلاعات عمومی و دانشنامهها جهت استفاده مراجعان موجود است.
