

مروری بر کتاب و کتابخوانی در اسناد راهبردی آستان قدس رضوی
سازمان کتاب محور
مهمترين مأموريت آستان قدس رضوي، هدايت مخاطبان بهسوي کمال در پرتو سنت و سيره نوراني حضرت امام رضا عليهالسلام و ترويج آموزههاي گرانسنگ و متعالي آن امام همام است. یکی از الزامات تحقق اين امر، استفاده از قالبهاي هدفمند و متناسب با نياز مخاطبان بوده و در این راستا تولید و نشر کتاب و ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی از جمله راهکارهای موثر در این زمینه میباشد.
آستان قدس رضوی در تنظیم اسناد راهبردی به کتاب و کتابخوانی به عنوان یکی از ابزارها و قالبهای تأثیرگذار در انتقال پیامهای فرهنگی توجه داشته و اگرچه واژههای «کتاب» و «کتابخوانی» به طور عینی در متن اسناد، ذکر نشده اما به منظور تحقق اهداف و سیاستهای محتوایی، توجه و تأکید بر این قالب اثربخش، اجتنابناپذیر خواهد بود.
در این مطلب به طور مختصر جایگاه کتاب و کتابخوانی در اسناد بالادستی آستان قدس رضوی شامل بیانیه مأموریت، چشمانداز، اهداف کلان، سیاستهای عمومی و سیاستهای بخشی حرم مطهر و سازمان علمی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است.

در بیانیه مأموریت آستان قدس رضوی «تبیین معارف اسلام ناب محمدی با تأکید بر آموزههای رضوی» ذکر شده و بدیهی است تبیین معارف رضوی بدون نشر نشر آثار مکتوب قابل تصور نمیباشد.
چشم انداز
در چشمانداز آستان قدس، سه بند زیر ارتباط با موضوع کتاب و کتابخوانی دارد.
الهامبخش در تبيين و ترويج قرآن و عترت؛ در این بند تأکید بر ترویج محتوای قرآنی و معارف دینی شده است که در تولید و نشر کتاب میبایست به این مهم توجه گردد.
برترين مرجع سيره، معارف و فرهنگ رضوي؛ در این بند آستان قدس رضوی مرجعیت علمی در حوزه معارف و سیره رضوی را دنبال مینماید. در این راستا تولید کتابهای تخصصی و مرجع یک راهکار اساسی محسوب میگردد.
داراي بيشترين ذخاير، توليدات و خدمات اثربخشِ علمي، فرهنگي، اجتماعي و هنري در حوزههاي امامت و زيارت؛تولید و نشر کتابهای مرتبط با موضوع امامت و زیارت از جمله تولیدات اثربخش فرهنگی است که در این بند، مورد تأکید قرار گرفته است.
اهداف کلان
در اهداف کلان آستان قدس رضوی حداقل پنج بند را میتوان در ارتباط با موضوع کتاب و کتابخوانی درنظر گرفت.
بند اول:«گسترش و نهادینهسازی معارف و سبک زندگی برگرفته از اسلام ناب محمدی صلیاللهعلیهوآله بهویژه آموزههای امام رضا علیهالسلام در مقیاس فردی، اجتماعی و تمدنی»؛ در این بند، به ترویج معارف دینی به ویژه معارف رضوی اشاره شده است که تولید و نشر کتاب و توجه به کتابخوانی کمک موثری به گسترش و نهادینهسازی معارف رضوی خواهد داشت.
بند سوم: نهادینهشدن فرهنگ زیارت بامعرفت (زیارت متعالی)؛ به منظور تحقق این هدف، تولید و توزیع هدفمند کتابهای مرتبط با موضوع زیارت و برنامههایی مستمری چون اجرای مسابقات کتابخوانی در موضوع زیارت برای زائران حرم مطهر رضوی از اقدامات اثربخش و تأثیرگذار میباشد.
بند پنجم: صاحبِ نام و اعتبار در پاسخگویی به نیاز همه مخاطبان با محتوای باکیفیت، جامع و اثربخش در حوزه سیره، معارف و فرهنگ رضوی؛ به طور قطع یکی از قالبهایی که میتوان به نیاز مخاطبان در حوزه سیره، معارف و فرهنگ رضوی پاسخ داد، نشر کتاب و ترویج کتابخوانی است.
بند هفتم: بهرهمندی از نظام نوآورانه، کارا و اثربخش در آفرینش، عرضه و مدیریت محتوا، محصول و خدمت علمی و فرهنگی و هنری؛ در این هدف، توجه آستان قدس رضوی به تولید محتوا و محصولات کارآمد و اثربخش علمی و فرهنگی از جمله کتاب به وضوح نمایان است.
بند هشتم: برخورداری مخاطبان از منابع و محصولات غنی و روزآمد علمی و فرهنگی و هنری در موضوع امامت و زیارت؛ این هدف که در راستای کسب مرجعیت علمی در حوزه معارف رضوی و زیارت میباشد، همانطور که پیشتر توضیح داده شد با تولید کتابهای تخصصی قابل تحقق خواهد بود.
سیاستهای عمومی
در بررسی سیاستهای عمومی آستان قدس رضوی حداقل دو بند، مرتبط با موضوع کتاب و کتابخوانی میباشد.
بند سوم: تعالی امر زیارت و زائرمحوری اصل حاکم بر تمام امور آستان قدس رضوی؛ تحقق زیارت متعالی که در توضیح بند سوم اهداف کلان نیز پرداخته شد، مستلزم قالبها و برنامههای اثربخشی چون نشر کتاب و ترویج کتابخوانی میباشد.
بند نهم: پویایی، خلاقیت، نوآوری و تحول سازمانی با نظام نظارت هوشمند، برنامههای مؤثر و کارآمد، زنجیره ارزش خدمات و محصولات در حوزههای مختلف فعالیتی؛ در این بند با تأکید بر زنجیره ارزش ارائه خدمات و تولید محصولات، نسبت به نوآوری و کارآمدی فرایند تولید تمامی خدمات و محصولات نگاه ویژهای شده است که تولید کتاب و فعالیتهای حوزه مطالعه و کتابخوانی، جزئی از آن به شمار میرود.