

گذری بر جایگاه «پژوهش و نوآوری» در اسناد بالادستی آستان قدس رضوی؛
از پژوهشهای جامع و کاربردی تا نوآوریها و فناوریهای نوین
تحقیق و پژوهش در دین مبین اسلام از جایگاه رفیع و والایی برخوردار است. قرآن کریم در آیات متعددی، انسانها را به تحقیق و پژوهش دعوت کرده است. رهبر معظم انقلاب نیز مبحث تحقیق و پژوهش را مقولهای مهم برای کشور دانستند و توجه مسئولان را نسبت به مدیریت سازمانیافته و هدفدار کردن تحقیقات خواستار شدند. به طوری که نخستین محور بیانیه گام دوم انقلاب که ایشان بسیار تأکید داشتهاند، «علم و پژوهش» میباشد.
آستان قدس رضوی از گذشته نسبت به مسأله تحقیق و پژوهش اهتمام ویژهای داشته و با تأسیس چندین مرکز علمی پژوهشی و اتخاذ رویکردهای پژوهشی در اسناد بالادستی خود، موضوع پژوهش را به طور جدی پیگیری مینماید. رویکرد علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی، تحقیق، مطالعه، تبیین و ترویج تعالیم قرآن و معارف پیامبر و عترت و سیره و معارف رضوی با رویکرد تمدن اسلامی، ارتقاء اثربخشی فرایند زیارت و ترویج فرهنگ وقف و نذر با اولویت مخاطب جوان و خانواده و پشتوانه علمی و پژوهشی متقن است.
گفتمانسازی، الگوسازی، کادرسازی و جریانسازی، دستیابی به جایگاه علمی در حوزههای خاص، کارویژههای ضروری در انجام مأموریتها است و زائرمحوری و مخاطبمحوری در فعالیتها و توجه به نیاز معین و مشخص گروههای هدف در طراحی و عرضه محصولات و خدمات، اصل مؤکد و شاخص اصلی ارزیابی فرایندها و نتایج در این رویکرد میباشد.
با توجه به اهمیت موضوع «پژوهش، نوآوری و فناوری» در آستان قدس رضوی، در این مطلب، جایگاه این موضوع در اسناد بالادستی آستان قدس رضوی مورد بررسی قرار گرفته است.
چشمانداز
براساس سند چشمانداز، آستان قدس رضوی باید به برترین مرجع سیره، معارف و فرهنگ رضوی تبدیل شود.
منظور از برترین مرجع، برخورداری از جایگاه برتر و شناختهشده در یک یا چند موضوع مشخص به واسطه کیفیت، جامعیت و اثربخشی و الگو در پاسخگویی و رفع نیازهای فردی و اجتماعی در حوزههای کارکردی است.
ارزشهای بنیادین
در بند چهارم ارزشهای بنیادین آستان قدس رضوی، استفاده از پژوهشها و فناوریها جهت ارتقای بهرهوری در سازمان مورد تأکید قرار گرفته است.
بند ۴: عقلانیت، دانشمحوری و بهرهوری: داناییمحوری و بهرهگیری از علم و کاربست آن در مدیریت و اداره امور به منظور دستیابی به اهداف با بهکارگیری بهینه منابع و ظرفیتها و افزایش کارآمدی آنها
اهداف کلان
در بند پنجم اهداف کلان، تولید محصولات و ارائه خدمات با کیفیت و اثربخش مورد نظر است و در بند ششم نیز نسبت به تولید محصولات غنی و روزآمد تأکید شده که تحقق هر دو بند مستلزم انجام مطالعات و پژوهشهای جامع میباشد.
بند ۵: صاحبِ نام و اعتبار در پاسخگویی به نیاز همه مخاطبان با محتوای باکیفیت، جامع و اثربخش در حوزه سیره، معارف و فرهنگ رضوی
بند ۶: برخورداری مخاطبان از منابع و محصولات غنی و روزآمد علمی و فرهنگی و هنری در موضوع امامت و زیارت
سیاستهای سازمان علمی و فرهنگی
از آنجایی که مسئولیت پژوهش و فناوری در آستان قدس رضوی عمدتاً متوجه سازمان علمی و فرهنگی میباشد و این سازمان، نقش محوری در پیشبرد اهداف مدنظر در این حوزه را برعهده دارد، بیشترین محورهای مرتبط با موضوع پژوهش و فناوری در اسناد بالادستی آستان قدس رضوی در سیاستهای سازمان علمی و فرهنگی قرار گرفته است.
اصل ۱۴ سیاستهای سازمان علمی و فرهنگی، اثرگذاری مناسب فرهنگی را تابع مؤلفههای مهمی از جمله فهم دقیق شرایط و تحولات محیطی، عرضه متناسب با تقاضا و مخاطب، بهرهبرداری مناسب از داراییهای زیرساختی و لجستیکی و خَلق سرمایه فرهنگی، اقتصادی مولد و مدیریت آن دانسته که پایش مستمر محیط و جایگزینی فعالیتهای فاخر به جای فعالیتهای کماثر میتواند در این زمینه کارویژهای مؤثر باشد. از اینرو در اصل ۱۴، نسبت به مولفههای روزآمدی فعالیتهای فرهنگی ترویجی، استفاده از فناوریهای نوین در عرصه فرهنگی، جریانسازی فعالیتهای فرهنگی، توجه به اولویتهای فرهنگی و طراحی الگوهای اثربخش فرهنگی تأکید شده است که زیربنای تمامی این موارد، بهرهمندی از ظرفیتهای علمی، پژوهشی و فناوری میباشد.