توسعه علم و پژوهش توسط ناشران آستان قدس
موضوع کتاب و کتابت در رشد حیات اجتماعی تأثیر به‌سزایی دارد. روح یک جامعه در پرتو این مهم بارور می‌شود و به همین دلیل، میراث فرهنگی و تمدن اسلامی همیشه مملو از کتاب‌های بزرگانی است که افتخار جامعه بشری بوده و همۀ همت اولیای دین اسلام بر این بوده که بندگان خدا به سوی روشنایی کتاب رهنمون شوند. بی‌تردید، جامعه‌ای که در آن فضای مطالعه، پژوهش و تحقیق، به لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، به شکل مطلوب و بدون قید و بندهای دست‌وپاگیر فراهم باشد، نسبت به جامعه‌ای که از فرهنگ مطالعه و تحقیق دور است، کمتر از فرهنگ‌های بیگانه تأثیر می‌پذیرد. ناشران آستان قدس رضوی نیز با هدف توسعه علم و پژوهش، با انتشار کتاب‌های پژوهشی، نقش قابل‌ملاحظه‌ای را در تأمین حداکثر امکانات حقیقت‌جویی برای پژوهشگران راستین ایفا می‌نمایند.
تلاش برای بازده علمی فعالیت‌های پژوهشی با انتشار کتاب
اهمیت کتاب‌ها و نقش مهم آن‌ها در فراهم آوردن اطلاعات پژوهشگران، بر کسی پوشیده نیست. سرمایه‌گذاری در کتاب‌ها بازده مستقیمی بر روند پیشرفت جامعه می‌گذارد و سرمایه‌گذاری در امر تحقیق، سرمایه‌گذاری برای تولید اطلاعات علمی است که این موضوع توسط سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی که نهاد فرادستی اکثر ناشران آستان قدس رضوی است، مورد تأکید می‌باشد.
این سرمایه‌گذاری در چاپ و انتشار و خرید متون و منابع مورد نیاز متخصصان و نگهداری و سازمان‌دهی و عرضۀ صحیح آن‌ها تحقق می‌یابد. سرمایۀ ای که صرف تهیه و چاپ و آماده‌سازی این متون و منابع می‌شود، در واقع می‌تواند نوعی مصرف بالقوه یا بالفعل متخصصان تلقی گردد و آنچه این متخصصان به صورت کتاب، مقاله و گزارش علمی عرضه می‌کنند، تولید آنان محسوب می‌شود و در این‌جا، رابطه میان میزان مصرف اطلاعات و تولید متقابل اطلاعات، به‌عنوان بازده علمی فعالیت‌های پژوهشی گروه‌های علمی و تخصصی محسوب می‌شود. کتاب‌ها با فراهم‌آوری منابع اطلاعاتی مورد نیاز پژوهشگران، در تولید اطلاعات علمی پژوهشگران نقش عمده‌ای ایفا می‌نمایند.
رشد چشمگیر انتشار آثار مکتوب آستان قدس رضوی در دوران انقلاب اسلامی؛
کتاب به شرط پژوهش
عناوین و تعداد کتاب‌های منتشر شده توسط آستان قدس رضوی در دوران انقلاب اسلامی با رشد چشمگیری روبه‌رو بوده است. از انتشار نخستین کتاب در مجموعۀ آستان قدس رضوی حدود یک قرن می‌گذرد؛ براساس مستندات موجود، نخستین اثر انتشاراتی در سال ۱۳۰۵، اختصاص به فهرست‌نویسی نسخ خطی سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی دارد که بیشتر با هدف صیانت و نگهداری از آثار نفیس و فراهم‌کردن زمینۀ بهره‌گیری پژوهشگران از نسخ خطی منتشر شده است. از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، حدود ۱۸ مؤسسۀ انتشاراتی در بخش‌های مختلف آستان قدس رضوی فعال بوده که می‌توان بنیاد پژوهش‌های اسلامی، به‌نشر، دانشگاه امام رضا(ع)، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مؤسسۀ آفرینش‌های هنری، معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی و سازمان کتابخانه‌ها را به‌عنوان اصلی‌ترین ناشران آستان قدس رضوی دانست که در میان آثارشان، کتاب‌های پژوهشی نیز به‌صورت جدی دیده می‌شود.
پژوهش‌های فاخر در قامت کتاب‌های مرجع
چاپ و نشر کتاب‌های مهم و فاخر در موضوعات دینی بر اساس پژوهش‌های علمی، اصلی‌ترین هدف بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی است. «المعجم فی فقه لغة القرآن و سرّ بلاغته»، «پرتکل‌های دانشوران صهیون»، «قرآن و روان‌شناسی»، «راه روشن (محجه‌البیضاء فیض کاشانی)»، «سخنان امام رضا(ع)» و «از خانواده چه می‌دانیم؟» از پرتیراژترین آثار بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی است که به دلیل استقبال بالا، در چاپ‌های متعدد منتشر و روانه بازار نشر شده است. همچنین اثر «عبقات‌الأنوار فی إمامه الأئمه الأطهار(ع)» از جمله آثار فاخر این مرکز است.
دورۀ ۵ جلدی «الأمالی»؛ مورد توجه در حوزۀ فقه‌الحدیث، تفسیر و کلام
در دورۀ ۵ جلدی «الأمالی» علاوه بر تفسیر برخی از آیات متشابه و مشکل و تبیین احادیث دشوار، تعدادی از مسائل کلامی چالش‌برانگیز میان شیعه و دیگر مذاهب طرح شده و دیدگاه مذهب عدلیه در این مسائل تبیین شده است. این کتاب از نظر فقه‌الحدیث، تفسیر و کلام، اثری مورد توجه و شیوۀ نگارش آن نیز بر اساس شیوۀ امالی‌نویسی است. این کتاب، از نظر ساختاری مشتمل بر ۸۰ مجلس و بخش تکمله و از نظر محتوایی نیز دربرگیرندۀ موضوعات مختلفی همچون تفسیر آیاتی از قرآن کریم بر اساس مذهب عدلیه، شرح و توضیح تعدادی از احادیثی که معمولاً علما در تأویل آن‌ها با هم اختلاف دارند، تبیین دیدگاه مذهب عدلیه در مورد برخی از مسائل چالشی علم کلام مانند مسألۀ رؤیت خدا، خلق افعال بندگان، ارادۀ خدا بر زشتی‌ها... و نقد دیدگاه دیگران، شرح و نقد ادبی برخی اشعار و نصوص ادیبان و شعرای دوران جاهلی و صدر اسلام و... می‌شود.
کتاب «مرشدالخواص»؛ بیش از ۱۰۰۰ حدیث از پیشوایان دین
کتاب «مرشدالخواص فی شرح بعض الآیات و الأحادیث المشکله» نیز از جمله آثار بنیاد پژوهش‌های اسلامی است که با موضوع قرآن به زبان عربی به چاپ رسیده است. این اثر توسط محمدبن حسن طوسی نگاشته شده و محمدجواد مروارید کار تصحیح آن را بر عهده داشته است. در این اثر گران‌سنگ، بیش از یک هزار حدیث از پیشوایان دین روایت و با بهره‌گیری از سخنان شارحان پیشین، شرح و توضیح داده شده است. افزون بر این، معدودی از آیات مبارک قرآنی نیز در این اثر شرح و تفسیر شده است. این کتاب برای نخستین‌بار، با تحقیقی که در نسخه‌های خطی آن انجام شده، همراه با تعلیق‌هایی که بر آن افزوده شده، در اختیار محققان و جویندگان فرهنگ و معارف شیعی قرار گرفته است.
4o