در گذشته، پژوهشگران برای دستیابی به منابع پژوهشی، باید به صورت حضوری به کتابخانهها مراجعه کرده، با جستجو در میان منابع اطلاعاتی موجود، به موضوع مورد علاقۀ خود دست مییافتند. اما امروزه با پیشرفت فناوری، منابع دیجیتال نیز به کمک پژوهشگران آمده و کار را برای آنان آسانتر کرده است؛ به طوری که منابع الکترونیک از منابع مهم در پژوهشهای امروزی شناخته میشود؛ این منابع، مزایایی دارد که هرگز در کتابها و مجلههای کاغذی دیده نمیشود. ویژگی جستوجو در منابع الکترونیک، هرگز با جستوجو در منابع کاغذی، قابل مقایسه نیست. در منبع الکترونیک، پژوهشگر میتواند در عرض چند ثانیه، واژه یا عبارت مورد نظر خود را در میان هزاران جلد کتاب و مجله، جستوجو کند و نتایج این جستوجو را به صورت مرتبشده بر اساس میزان ارتباط و یا تاریخ تدوین، به دست آورد؛ در حالی که در نسخۀ کاغذی، پژوهشگر باید کتابها و مجلهها را یکبهیک ورق زده و یا دستکم، با کمک فهرست هر منبع، به مطلب مورد نظر خود دست یابد. ویژگی دیگر منابع الکترونیکی، سهولت تهیۀ آنهاست. مشکلاتی که پژوهشگران برای تهیه و تکثیر کتاب و مجلۀ کاغذی دارند، از قبیل هزینه و زمان، در نسخۀ الکترونیکی بسیار کمتر است. حتی پژوهشگر میتواند حاصل پژوهش خود را با کمترین هزینه و در کوتاهترین زمان، بر روی شبکۀ اینترنت عرضه کرده، در دسترس عموم قرار دهد. همین عامل، باعث شده که امروزه نسخۀ الکترونیک بسیاری از منابع قدیمی، بیشتر از نسخههای کاغذی آنها در دسترس باشد. سهولت جابهجایی و دسترسی به آثار مورد نیاز نیز از دیگر مزایای منابع الکترونیکی است. بدین صورت که پژوهشگر میتواند از طریق اینترنت در هر زمان و مکان، وارد کتابخانۀ الکترونیک شود و از منابع موجود بهرهبرداری نماید؛ به عنوان مثال، کاربران کتابخانۀ الکترونیک آستان قدس رضوی
(digital.aqr.ir) از طریق اینترنت به بیش از دو میلیون منبع علمی، اعم از نسخۀ خطی، چاپ سنگی، پایاننامه، کتاب چاپی، مقاله و ... دسترسی دارند.
انواع منابع الکترونیک جهت انجام پژوهشها
منابعی که از ابتدا به صورت نسخههای الکترونیک عرضه شده است و یا به عبارتی، الکترونیک متولد شدهاند و نسخۀ کاغذی ندارند. امروزه، کتابها و مجلههای الکترونیک زیادی از این دست یافت میشود که بر روی لوح فشرده و یا شبکۀ اینترنت عرضه شده است.
منابعی که قبلاً به صورت کاغذی، چاپ یا استنساخ شده و سپس با استفاده از اسکنرها و دوربینهای دیجیتال، به صورت الکترونیک، درآمده و یا نسخۀ الکترونیکی آن از طریق OCR
و ... تهیه شده است.
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، بیش از یکصد و چهل میلیون منبع دیجیتال دارد که به شکلهای مختلف در دسترس کاربران قرار گرفته است. منابع مذکور از طریق سامانۀ کتابخانۀ الکترونیک آستان قدس رضوی و یا ایستگاههای مطالعۀ الکترونیک آستان قدس رضوی در مناطق مختلف کشور، در دسترس پژوهشگران قرار دارد. در سامانۀ کتابخانۀ الکترونیک آستان قدس رضوی، منابع مختلف الکترونیک، از قبیل نسخههای خطی، کتابهای چاپ سنگی، کتابهای چاپی، اسناد، عکسها، پایاننامهها، مجلات و روزنامهها، کتابهای الکترونیکی، مقالات الکترونیکی، پایاننامههای الکترونیکی، پوسترها، فیلمها، بریده جراید و ... به زبانهای مختلف موجود است که در قالب پایگاههای مرتبط، سازماندهی شده و در دسترس پژوهشگران قرار گرفته است.
پژوهشگران برای دسترسی به منابع الکترونیکی آستان قدس رضوی میتوانند به نشانی digital.aqr.ir و یا به ایستگاههای مطالعۀ الکترونیک آستان قدس رضوی در مناطق مختلف کشور مراجعه نمایند.