سرخس به‌عنوان دروازه طلایی ورود به کشورهای حوزه CISG، چین و روسیه، ظرفیت‌های استراتژیک بسیاری برای تبدیل شدن به بزرگ‌ترین مرکز تجاری و صنعتی شرق کشور را دارد. این منطقه با هدف رفع محرومیت، اشتغال‌زایی مولد و توسعه تجارت بین‌المللی ایجاد می‌شود. آستان قدس رضوی با سرمایه‌گذاری عظیم، زیرساخت‌های مهمی از جمله فرودگاه بین‌المللی، ۵۱ کیلومتر خطوط ریلی عریض و نرمال، شبکه برق، آب، گاز و فیبر نوری را در منطقه ایجاد کرده است. این اقدامات، بستر لازم برای استقرار سریع منطقه آزاد را فراهم کرده‌اند. مؤسسه منطقه ویژه اقتصادی سرخس قرار است در افق چشم‌انداز ۱۴۰۶ به‌عنوان بزرگ‌ترین هاب ترانزیتی کریدور جنوبی و محور شرق کشور و مرکز تولید و عرضه محصولات پایه گوگرد و به‌عنوان بزرگ‌ترین سایت تولید خودرو در شرق کشور با تکیه بر بهره‌گیری از فناوری‌های نوین نقش‌آفرینی کند. بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی در سال ۱۴۰۳ با بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه آزاد سرخس اقدامات گسترده‌ای را در حوزه‌های مختلف اقتصادی، زیرساختی و اجتماعی انجام داد. این اقدامات به‌منظور حمایت از تولیدات داخلی و با هدف توسعه اقتصادی منطقه، ایجاد اشتغال پایدار، محرومیت‌زدایی و تقویت نقش جمهوری اسلامی ایران در ترانزیت بین‌المللی انجام شدند. در واقع تبدیل این منطقه به منطقه آزاد تجاری - صنعتی، با حمایت و کمک آستان قدس رضوی در این سال‌ها محقق شده است. ایده شکل‌گیری منطقه ویژه اقتصادی سرخس از سال ۱۳۷۲ و هم‌زمان با افتتاح راه‌آهن مشهد - سرخس - تجن در اردیبهشت ۱۳۷۵ با حضور سران و نمایندگان عالی‌رتبه بیش از ۷۰ کشور راه‌اندازی شد. تنوع ارائه خدمات در حوزه لجستیک ریلی و جاده‌ای، وابستگی به آستان قدس رضوی و داشتن نیروهای متدین و پایبند به ارزش‌های اسلامی، قابلیت ارائه خدمات لجستیکی و تولیدی به‌صورت شبانه‌روزی، اتصال به نقطه صفر مرزی از لحاظ جاده‌ای و ریلی و نزدیک بودن به کشورهای حوزه CISG برخی از دلایل این مهم به‌شمار می‌رود.
دروازه تجارت اوراسیا با رشد ۳۵ درصدی صادرات
منطقه ویژه اقتصادی سرخس با رشد ۳۵ درصدی صادرات این منطقه در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته روبه‌رو بوده است. با توجه به جایگاه استراتژیک این منطقه در اتصال کشورهای اوراسیا به آب‌های آزاد، افزایش سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، توسعه زیرساخت‌های ریلی و هوایی و افزایش اشتغال در این منطقه در سال ۱۴۰۳ در اولویت بوده است. منطقه ویژه اقتصادی سرخس به‌عنوان شاهراه اصلی در شرق کشور، مسیر ارتباطی کشورهای اوراسیا CISG را از طریق خطوط ریلی به بندرعباس و آب‌های آزاد متصل می‌کند. فرودگاه بین‌المللی الماس سرخس با پهنای باند ۶۳ متر و طول ۴۲۰۰ متر، یکی از باندهای مستعد برای فرود هواپیماهای پهن‌پیکر در کشور است. بر اساس آمار ارائه‌شده، در ۱۰ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ حجم صادرات منطقه ویژه اقتصادی سرخس به ۳۱۲ هزار تن و ترانزیت آن به یک‌میلیون و ۱۲۳ هزار تن رسید که نشان‌دهنده رشد ۳۵ درصدی صادرات و ترانزیت نسبت به سال گذشته است. در حال حاضر ۱۴۰۰ نفر به‌طور مستقیم در شرکت‌های منطقه و واحدهای خدمات‌رسان مشغول به کار هستند و امید می‌رود با راه‌اندازی واحدهای تولیدی و سایت‌های لجستیکی بزرگ در ۱۴۰۴ این آمار به ۲۵۰۰ نفر افزایش یابد.
۱۱۲ شرکت فعال و نیمه‌فعال در منطقه
در مجموع ۱۱۲ شرکت فعال و نیمه‌فعال در منطقه حضور دارند که از این تعداد، ۲۹ شرکت فعال، ۴۳ شرکت غیرفعال و الباقی در حال ساخت هستند. همچنین تاکنون ۱۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری توسط شرکت‌ها در این منطقه انجام شده است و سرمایه‌گذاری خارجی انجام‌شده توسط شرکت‌های ترکیه‌ای، چینی و افغانستان به ۲۵۰ میلیارد تومان رسیده است و علاوه بر آن، ۱۹ میلیون یورو حجم سرمایه‌گذاری ارزی به همراه داشته است. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد منطقه ویژه اقتصادی سرخس، برخورداری از دو نوع ریل عریض و نرمال است که امکان ورود هم‌زمان قطارها و انتقال محموله‌ها به واگن‌های مختلف را فراهم می‌کند. این منطقه همچنین دارای ۴۱ کیلومتر خطوط ریلی داخلی است که مزیت ویژه‌ای در حوزه حمل‌ونقل محسوب می‌شود. منطقه ویژه اقتصادی سرخس با توجه به موقعیت جغرافیایی، زیرساخت‌های پیشرفته ریلی، زمینی و هوایی و افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، نقش مهمی در توسعه اقتصادی و تجاری کشور ایفا می‌کند. رشد ۳۵ درصدی صادرات، و توسعه اشتغال از جمله دستاوردهای مهم این منطقه در سال ۱۴۰۳ بوده است.
توسعه روابط خارجی و انعقاد توافق‌نامه
منطقه ویژه اقتصادی سرخس، با توجه به موقعیت ممتازش در سال ۱۴۰۳ به دنبال توسعه روابط خارجی و سرمایه‌گذاری در این منطقه بود و توافق‌نامه‌ای مهم برای تأمین و حمل مواد اولیه واحدهای تولیدی منعقد کرد. در ادامه برنامه‌های توسعه‌ای منطقه ویژه اقتصادی سرخس و با هدف گسترش روابط تجاری و ترانزیتی با کشورهای آسیای میانه، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به همراه استاندار خراسان رضوی و مدیران ارشد استانی سفری کاری به ازبکستان انجام دادند. در این سفر، روند همکاری‌ها در حوزه‌های حمل‌ونقل، ترانزیت کالا، کریدور شرق به غرب، حمل‌ونقل ترکیبی، نفت، گاز و پتروشیمی مورد بررسی قرار گرفت و مذاکرات مثبتی در این زمینه‌ها انجام شد. انعقاد توافق‌نامه مهم تأمین و حمل مواد اولیه یکی از مهم‌ترین نتایج این سفر بود. با امضای این توافق‌نامه محصولات تولیدی واحدهای صنعتی منطقه ویژه اقتصادی سرخس وارد بازار داخلی و کشورهای هدف صادراتی خواهند شد. با راه‌اندازی این واحدهای تولیدی، در سال آینده بیش از ۳۰۰ شغل جدید در این منطقه ایجاد خواهد شد که گامی مهم در توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی به‌شمار می‌رود. منطقه ویژه اقتصادی سرخس با موقعیت استراتژیک خود، نقش کلیدی در ترانزیت و تجارت بین‌المللی دارد و توسعه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای همسایه، ظرفیت این منطقه را برای جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید بیش از پیش افزایش خواهد داد.
هماهنگی دولت و آستان قدس در مدیریت منطقه آزاد
با توجه به تعلق کامل عرصه منطقه به آستان قدس و همچنین بر اساس ضوابط و شرایط، اعضای هیئت‌مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد با هماهنگی آستان قدس رضوی و وزارت اقتصاد منصوب خواهند شد. این همکاری نزدیک میان آستان قدس رضوی و دولت، نشان‌دهنده همدلی برای تحقق آرزوی دیرینه مردم منطقه است. این منطقه با بیش از ۵۳۰۰ هکتار اراضی، شامل فازهای لجستیک، صنعتی، تولیدی، تجاری و گردشگری است. امکاناتی همچون فرودگاه بین‌المللی، خطوط ریلی عریض و نرمال، مجموعه انبارهای مدرن و سردخانه‌های دومداره، شرایط ایده‌آلی برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی فراهم می‌کند. بنیاد بهره‌وری آستان قدس رضوی، به‌عنوان متولی اصلی توسعه منطقه ویژه اقتصادی سرخس، نقش مهمی در تحقق این پروژه ایفا کرده است. از ایجاد زیرساخت‌های حیاتی تا جلب سرمایه‌گذاران و توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل، این بنیاد توانسته گام‌های بلندی در محرومیت‌زدایی و رونق اقتصادی شرق کشور بردارد. تلاش‌های مستمر این نهاد با حمایت تولیت آستان قدس رضوی، نویدبخش آینده‌ای روشن برای سرخس و منطقه شرق کشور است.