وقف دارایی، وقف وکالتی، وقف مشارکتی
بخش توسعه وقف و مشارکت های اجتماعی بنیاد بهره وری موقوفات آستان قدس رضوی به منظور تسهیل شرایط برای واقفان انواع مختلفی از وقف را در نظر گرفته است. وقف دارایی یکی از این عرصه هاست. دارایی شامل اموال غیر منقول و اموال منقول از جمله مزرعه، باغ، منزل، آپارتمان، ویلا، خودرو و... که در قالب وقف، صلح و هبه از سوی واقف به آستان قدس رضوی منتقل می شود. برخی وسایل اهدایی از جمله زائر بر، ویلچر، تجهیزات آشپزخانه، مهمانسرا و... که در زمره وقف قرار نمی گیرند نیز از طریق انعقاد صلح نامه یا هبه نامه و تنظیم صلح نامه و پلاک کوبی به آستان مقدس حضرت رضا (ع) منتقل می شوند و این بستر مناسبی است که از سوی بنیاد بهره وری موقوفات آستان قدس رضوی فراهم آمده تا همه افراد در هر سطح مالی و توانی که هستند بتوانند در رفع نیازهای آستان قدس رضوی مشارکت داشته باشند و افرادی که مایل هستند در امور وقف مشارکت داشته باشند، از این مشارکت باشکوه در حرم امن رضوی محروم نگردند و اسم آن ها در لیست واقفین قرار بگیرد. عرصه دیگری که در حوزه وقف آستان قدس رضوی تعریف شده، وقف وکالتی است که یکی از مدل های اجرایی کردن وقف پول می باشد. در استفتای مقام معظم رهبری وقف پول منعی ندارد؛ اما از آن جایی که پول در طول زمان ارزش خود را از دست داده و عوایدی که از آن به دست می آید قابلیت اجرای نیت واقف را نخواهد داشت، بخش توسعه وقف و مشارکت های اجتماعی بنیاد بهره وری موقوفات آستان قدس رضوی وقف پول را در قالب وقف وکالتی و وقف مشارکتی انجام داده و اجرایی می نماید. در وقف وکالتی؛ شخص واقف دارایی خود را که شامل پول رایج ایران یا ارز می باشد به مستغلات تبدیل کرده و سپس آن را وقف می کند. به عنوان مثال شخص واقف اگر مایل باشد می تواند پول خود را با ساخت سوئیت در زائرسرای رضوی، تجهیز بخش های مختلف بیمارستان رضوی، تجهیز دارالشفا، ساخت نمازخانه و... وارد چرخه وقف نماید و فعالان حوزه وقف در حرم رضوی با دریافت این پول از واقف نیت او را آماده می کنند و پس از تنظیم وقف نامه به صورت وکالتی آن را به آستان قدس رضوی منتقل خواهند کرد. در واقع این افراد، وکیل واقف خواهند بود در تبدیل پول او به مستغلاتی که قابل انتقال به آستان قدس رضوی باشد. پس از انجام این عمل، مستغلات خریداری شده با پول واقف به معاونت فنی و عمران موقوفات آستان مقدس حضرت رضا (ع) که متولی ساخت و تجهیز است، سپرده شده و پس از تکمیل پروژه؛ وقف نامه تنظیم می شود.
واقفان خارج از کشور هم می توانند در وقف وکالتی مشارکت داشته باشند و افراد حاضر در بنیاد بهره وری موقوفات آستان قدس رضوی از جانب آن ها وکیل خواهند بود تا نیت واقفان را خریداری نموده و آن را به آستان مقدس حضرت رضا (ع) منتقل کنند. اما عرصه های مختلف وقف در آستان قدس رضوی به این جا ختم نمی شود و امام خوبی ها برای آن که همه افراد را به عنوان واقفان نیک اندیش در سایه سار امن خود پناه دهد، بخش توسعه وقف و مشارکت های اجتماعی بنیاد بهره وری موقوفات آستان قدس رضوی مدل های وقف دیگری را نیز در نظر گرفته است که نوع دیگر آن وقف مشارکتی است. در این مدل از وقف یک پروژه از سوی آستان قدس رضوی تعریف می شود، اما به علت بزرگ بودن این پروژه؛ یک فرد قادر به تأمین منابع مالی آن نخواهد بود. در این نوع از وقف، پروژه به تعدادی از افراد با نیت وقف عرضه می شود و وقف مشارکتی شکل می گیرد و پس از پایان ساخت پروژه، یک وقف نامه جمعی به مقدار سهم آورده هر کدام از افراد تنظیم خواهد شد. در حال حاضر مهم ترین پروژه وقف مشارکتی آستان مقدس حضرت رضا (ع) پروژه احداث رواق زیر سطحی بست شیخ بهایی است که همه افراد علاقمند به امر خداپسندانه وقف می توانند با سهم آورده حداقل یک میلیون تومان به عنوان واقف در این امر نیکو سهیم شوند.
وقف برخط، راهی آسان برای مشارکت در نهضت وقف رضوی
آستان مقدس شمس الشموس به منظور تسهیل امر وقف و به این دلیل که افراد بتوانند به راحتی تقاضای وقف خود را ثبت نمایند؛ علاوه بر مراجعه حضوری به دفاتر مشاوره وقف، کانون های خدمت رضوی مستقر در سراسر کشور، مدیریت های املاک و اراضی آستان قدس در کشور، سازمان های موقوفاتی آستان و... بستر دیگری را نیز فراهم آورده و با راه اندازی سامانه برخط پذیرش وقف به آدرس
www.vaghf.razavi.ir شرایطی در نظر گرفته تا افراد بتوانند به راحتی و بدون مراجعه حضوری، نیت وقف خود را ثبت نمایند. ثبت برخط نیت وقف در تمامی عرصه های وقف چون وقف دارایی، وقف مشارکتی و وقف وکالتی قابل اجرا خواهد بود. پس از ثبت اولیه درخواست وقف، از سوی بخش توسعه وقف و مشارکت های اجتماعی بنیاد بهره وری موقوفات آستان قدس رضوی با واقفان تماس برقرار شده و مدارک آن ها به صورت پیوست دریافت می شود. این امر به این دلیل اتفاق می افتد که بخش توسعه وقف و مشارکت های اجتماعی بنیاد بهره وری موقوفات آستان قدس رضوی یکی از وظایف مهم خود را تسهیل فرایند وقف رضوی تعریف نموده تا با ساده سازی فرایند وقف در یک زمان کوتاه و منطقی؛ نیت وقف داوطلبان محقق شود.
اما علاقمندان به مشارکت در امر خیرخواهانه وقف برای انجام این نیت حسنه باید فرایندی را طی کنند. امر وقف در آستان مقدس امام هشتم با ثبت تقاضای واقف از طریق مراکزی که به آن اشاره شد و یا از طریق برخط آغاز می شود. پس از آن درخواست متقاضی بررسی و پرونده تکمیل می شود. اگر نیت وقف به صورت املاک و اراضی باشد، تقاضای واقف مورد بازرسی قرار گرفته، گزارشی از آن ارائه و سند تنظیم می شود و در صورت نبودن هیچ گونه مشکلی، پرونده وقف تکمیل شده و به کارگروه بررسی تقاضاهای وقف ارجاع داده می شود. در این کارگروه، پیشنهاد پذیرش یا عدم پذیرش وقف به تولیت آستان ارائه می شود و پس از تایید تولیت؛ پروژه وقف وارد مرحله تنظیم وقف نامه عادی شده و به امضای واقف می رسد. پس از طی این فرایند، مرحله بعدی که تنظیم صورت جلسه قبض و اقباض است، آغاز می شود. موقوفه مدنظر واقف باید توسط واقف اقباض شود تا آستان قدس رضوی بتواند آن ملک را قبض نماید و پس از آن، پرونده وقف به مرحله تنظیم وقف نامه رسمی منتقل می شود. این وقف نامه رسمی در محضر تنظیم شده و پس از آن، انتقال سند انجام می شود و در نهایت نیت واقف به آستان قدس رضوی منتقل خواهد شد. در این مرحله، صورت جلسه تحویل تحول موقوفه تنظیم شده و موقوفه به آستان قدس رضوی تحویل می شود و به اصطلاح موقوفه متولد خواهد شد. این موقوفه به منظور بهره برداری به معاونت بهره برداری املاک و اراضی بنیاد بهره وری موقوفات آستان رضوی تحویل داده می شود و در کنار آن مرکز حفاظت آستان قدس رضوی امر حفاظت و حراست از موقوفه مذکور را انجام می دهد. در این مرحله، معاونت بهره برداری املاک و اراضی؛ موقوفه تحویل گرفته شده را مورد بهره برداری قرار داده و از طریق انتقال آن به واحد عمران موقوفات و استحصال عواید، نیت واقف اجرایی خواهد شد.