کنگره جهانی امام رضا (ع) مجموعه همایش‌هایی پیرامون امام رضا (ع) و اهل بیت (ع) است که به‌صورت سالانه و یا چند سال یکبار با هدف آغاز حرکتی علمی، فرهنگی و تحقیقاتی در زمینه شناختن و شناساندن ائمه معصوم به‌ویژه امام رضا (ع) برگزار شده است. کنگره جهانی امام رضا (ع) در ۴ دوره و در سال‌های ۶۳، ۶۵، ۶۸ و ۱۳۷۱ همزمان با میلاد امام رضا (ع) برگزار شده است، و پنجمین دوره آن نیز پس از یک وقفه طولانی با رویکرد «اندیشه تمدنی امام رضا (ع)، عدالت برای همه و ظلم به هیچ کس» سال ۱۴۰۲ در مشهد مقدس برگزار خواهد شد.

مهم‌ترین مأموریت آستان قدس رضوی اثرگذاری علمی و فرهنگی برگرفته از معارف بلند و متعالی حضرت ثامن‌الحجج (ع) در ایران اسلامی و جهان است و کنگره جهانی امام رضا (ع) با سابقه‌ای ۳۸ ساله از برنامه‌هایی است که برای احیای فرهنگ و معارف امام رضا (ع) اقدام به برگزاری نشست‌های علمی در سطح بین‌المللی کرده است. این کنگره تاکنون علاوه بر انتشار مجموعه مقالات کنگره‌های اول تا سوم، آثار علمی پژوهشی متعددی را نیز با محور امام رضا (ع) و دیگر ائمه معصومین (ع) به چاپ رسانده است.

هدف اصلی برگزاری این کنگره، ضرورت توجه کانونی به اندیشه تمدنی امام رضا (ع) و احیای میراث گرانقدر رضوی در فراگیری عدالت و پرهیز از ظلم است.

هم‌اندیشی در خصوص راهی برای استقرار عدالت فراگیر و حصول حقیقت در شرایط امروزی، یافتن راهی برای از بین رفتن ظلم و تبعیض اجتماعی ذیل اندیشه توحیدمحور و عدالت‌گستر امام رضا (ع) برای استقرار حقیقت الهی به جای سلطه‌گری‌های شیطانی و ایجاد هم‌گرایی در خصوص مفاهیم عدالت، حقیقت، کرامت، تبعیض و ظلم را می‌توان برخی از اهداف این کنگره برشمرد.

حقیقت مشترک ادیان توحیدی، عدالت در سپهر ادیان توحیدی، مدارا و احترام به کرامت انسان، مبارزه علیه تبعیض، ظلم و نفرت، مقاومت برای استفرار عدالت و از بین رفتن ظلم، مسائل فکری و اجتماعی جدید و امام رضا (ع) و افق‌های آینده از مهم‌ترین محورهای کنگره جهانی امام رضا (ع) است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سعیدرضا عاملی در این باره توضیح داده است: در عناوینی که برای کنگره در نظر گرفته شده تلاش داریم به موضوعاتی که امروزه در عرصه جهانی مسئله است توجه شود.

وی درباره چشم‌انداز کنگره هم می‌گوید: عنوان کلی کنگره پنجم به نام «عدالت برای همه ظلم به هیچ کس» در شورای علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی نهایی شده است و برای امتداد معارف رضوی در سطح جهانی مقرر شده تا سال 1415 یک سال در میان 7 کنگره برگزار شود. کنگره ششم با عنوان «حکمرانی مشخصه‌های نظام سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در مکتب رضوی» پیشنهاد شده است.

کنگره هفتم با عنوان «جهان‌گرایی؛ نگاه ملی و توجه به شهروندی حقوق فردی و اجتماعی» مد نظر قرار گرفت، کنگره هشتم نیز به «سیره و اخلاق فردی و اجتماعی حضرت رضا (ع)» اختصاص یافته است، در کنگره نهم «موضوع زن و خانواده و نظام تعلیم و تربیت» مد نظر قرار گرفته، در کنگره دهم موضوع «عبودیت، دعا و پیوند با خدا» مطرح است و در کنگره یازدهم توجه به هم‌گروه‌های سنی کودکان، جوانان و میان‌سال‌ها مورد نظر قرار گرفته شده که به غیر از کنگره پنجم الباقی نهایی نشده است.

نشست‌های پیش از برگزاری کنگره نیز با موضوعات مبارزه علیه تبعیض، ظلم و نفرت، راهکارهای مقابه با عوامل بحران ناپایداری خانواده و طلاق از منظر روایات اهل بیت (ع) و همچنین امام رضا (ع) و الگوی گذار به آینده الهی جهان مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. نخستین نشست پیش از برگزاری کنگره جهانی امام رضا (ع)، 13 شهریورماه سال 1401 با موضوع «عدالت برای همه، پرهیز از ظلم به همگان؛ ضرورت توجه به حقیقت و پرهیز از مسیر باطل» با حضور استادان برجسته و میهمانان بین‌المللی در مرکز بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی برگزار شد و آخرین مورد نیز هفته نخست اسفندماه در قم و با حضور متخصصان و اندیشمندان حوزه علمیه قم برگزار شد.

7 کشور اعم از افغانستان، پاکستان، ترکیه، لبنان، استرالیا، هند و انگلیس علاقه‌مند هستند یک نشست ملی و بین‌المللی در کشور خود در خصوص عنوان اصلی کنگره یعنی «اندیشه تمدنی امام رضا (ع) عدالت برای همه، ظلم به هیچ کس» برگزار کنند.

همچنین طبق گفته دبیر پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا (ع) پیش‌نشست‌های یک روزه در دانشگاه‌های تهران، شریف، پردیس فارابی قم، اردبیل، تبریز و دفتر تبلیغات قم، استرالیا، لبنان و انگلستان برگزار خواهد شد.